مدیریت منابع آب عبارت است از برنامه ریزی و توسعه، توزیع و مدیریت مصرف بهینه منابع آب. این مدیریت، زیرمجموعه ای از مدیریت چرخه آب است. برنامه ریزی برای مدیریت منابع آب، به دنبال تخصیص آب بصورت عادلانه برای برآورده کردن نیاز ها است.
آب یک منبع ضروری برای حیات تمامی جانداران بر روی کره زمین است. تنها 3 درصد از آب های جهان، آب شیرین هستند و از این مقدار حدود دو سوم آن بصورت یخ و یخچال موجود هستند. با گذشت زمان، آب در حال تبدیل شدن به یک منبع کمیاب است و دستیابی به آب تمیز و قابل شرب دچار محدودیت شده است.
در مدیریت منابع آب، تلاش های زیادی برای بهینه سازی مصرف آب و کاهش اثرات زیست محیطی مصرف آب در طبیعت صورت می گیرد.
کشاورزی بزرگترین مصرف کننده منابع آب شیرین دنیا است. این صنعت تقریبا حدود 70 درصد آب شیرین را مصرف می کند. با افزایش جمعیت و نیاز به غذا، کشاورزی نیز ناگزیر افزایش خواهد یافت و کمیاب بودن آب شیرین در آینده یک معضل بزرگ خواهد بود.
نویسنده کتاب "بدون آب، از فراوانی تا کمبود" شش نکته کلیدی را برای حل مشکل جهانی آب مطرج کرده است که در ادامه آمده است:
1- افزایش کیفیت داده های مربوط به منابع آب 2- محافظت بیشتر از محیط زیست 3- اصلاح حکمرانی آب 4- اصلاح مصرف آب در کشاورزی 5- مدیریت نیاز شهری و صنعتی 6- توانمند سازی فقرا و زنان در مدیریت منابع آب
یکی از بزرگترین نگرانی ها برای آینده منابع آب، پایداری کنونی و آتی منابع آب برای تخصیص است. هرچه آب کمیاب تر شود اهمیت مدیریت صحیح آن افزایش پیدا می کند.
پیدا کردن یک تعادل بین نیاز آبی بشر و نیاز آبی محیط زیست، یک گام مهم در پایداری منابع آب است.
در کشور ایران، منابع آب، با توجه به خشکسالی های چند سال اخیر کاهش داشته است تا جایی که در برخی استان ها وضعیت آب در تابستان خطرناک می باشد و برخی از سد ها خشک شده یا مقدار اندکی آب دارند. در ایران، شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران وظیفه مدیریت بر منابع آب کشور را بر عهده دارد. مطالب مربوط به مدیریت منابع آب و مشکلات کمبود آب را در زیست آنلاین مطالعه کنید.
زیست آنلاین: ذخایر آب زیرزمینی در صورت عدم وجود تمهیدات مالی ، بیمه ای در برابر خشکسالی است. بیمه محصولات زراعی ممکن است به خودی خود ابزاری اقتصادی برای مدیریت آب نباشد ، اما می تواند نقش مهمی در نشان یابی عوامل مشوق اضافه برداشت از سفره های آبی در دوران خشک باشد.
زیست آنلاین: با توجه به تأثیرات مورد انتظار تغییرات آب و هوا بر تأمین آب و افزایش تقاضا ، برخی از نویسندگان از بازارهای آب به عنوان یک مکانیسم سازگاری مقرون به صرفه در اروپا یاد کرده اند.در عین حال مطالعاتی نیز موجود است که نشان می دهد بازارهای آب ، می تواند خسارت قابل توجهی به اقتصادهای محلی وارد کند. پنج مطالعه موردی که در اینجا ارائه شده است انواع موقعیت های متضاد را نشان می دهد.
زیست آنلاین: رشد روز افزون جمعیت ،نیاز به آب برای مصارف مختلف و کمبود آب سبب شده است تا روش های مدیریت منابع آب نیازمند اصلاح و تغییراتی باشند تا بتوانند خود را باشرایط جدید تطبیق دهند. در این میان ابزارهای اقتصادی آب نظیر تعرفه آب،پرداخت ها بابت خدمات اکوسیستم ها، ،یارانه ها،تجارت آب ، بیمه و توافقات داوطلبانه غیر پولی می توانند نقش مهمی در این اصلاحات داشته باشند به طوریکه مدیریت پایدار منابع آب عملی شده تا همچنان که آب کافی برای مصارف گوناگون در دسترس قرار می گیرد،امکان حفاظت از آن نیز برای
زیست آنلاین: خبرها که مي‌رسد بوي دورويي، بيخردي و کوته‌بيني هوا را تسخير مي‌کند. اتفاق اين است که گروهي تصميم بر تسخير پيکره‌هاي آبي و جابه‌جا کردن آنها از گوشه‌اي به گوشه ديگر را دارند. در اين اتفاق منفعت‌هاي حاضران درهم تنيده شده است. اما بازندگان اين بازي، غايبان و بي‌سرپرستان زمانند. آنها که نماينده‌اي براي گرفتن حق‌شان ندارند. نسل‌هاي آتي و محيط‌زيست. چه کساني بايد حق آنها را بگيرند. گفته مي‌شود حکومت‌ها با سياست‌گذاري که يکي از کنش سياسيون است بايد چنين کند، اما حاشا و کلا... خود اینان د
زیست آنلاین: به راستی آيا سياسيون بازی‌گردانان و بازيگران اصلي هستند يا بازيگران و بازی‌گردانان ديگر در پس پرده نشسته‌اند که سياسيون از آنها تغذيه مي‌شوند و به آنها سود مي‌رسانند؟ رابطه سياست و مديريت آب در امروز چگونه قابل درک است؟
طبق آمار و اطلاعات وزارت نیرو، سطح آب زیرزمینی در اغلب دشت‌های کشور افت شدیدی کرده است و تاکنون بیش از ۴۰۰ محدوده از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی کشور در شرایط ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار گرفته‌اند. تصور بسیاری هنوز این است که بارندگی‌های گسترده و سیل فروردین امسال، عطش ۱۰ ساله زمین را فرونشانده اما به اعتقاد مدیران آبی، اگر به بارش‌های ترسالی دلخوش باشیم، سرنوشت تلخی در انتظار ماست.
استاد دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران، فرونشست‌ها را از مخاطرات جدی در ۲۰ سال گذشته برشمرد و افزود: مسأله فرونشست با فروچاله متفاوت است، فرونشست‌ها با روندی آرام و در ابعادی وسیع‌تر رخ می‌دهند.
وزیر نیرو در صحن مجلس در پاسخ به سوالات نمایندگان در مورد مدیریت آب، گفت: بخش قابل توجهی از آب در حوزه کشاورزی مصرف می‌شود و اعمال مدیریت مصرف بهینه بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است. سال گذشته خشکترین سال در ۵۰ سال اخیر بوده که آن را با صبوری و بردباری مردم و به اتکای مدل‌های ریاضی و ظرفیت کارشناسی و تخصصی مدیریت کردیم و جالب اینکه خشکترین سال در پنج دهه اخیر در کنار ترسال‌ترین یعنی سال آبی جاری قرار گرفته که مدیریت منابع آبی کشور توانسته این دو سال را مدیریت کند.
با افزایش جمعیت و همچنین نیاز رشد و توسعه کشور، تقاضا برای آب، به عنوان یکی از نهاده‌های اصلی در مصارف صنعتی افزایش داشته است. به نحوی که مصرف آب از ۸۶.۸ میلیارد مترمکعب در سال ۷۵ به ۱۰۰ میلیارد مترمکعب رسیده است. این ازدیاد برداشت از منابع آب تجدیدشونده به صورت کاهش شدید تراز آب‌های زیرزمینی و حجم این مخازن استراتژیک شده است. هم اکنون کسری تجمعی مخازن آب‌های زیرزمینی ۱۳۰ میلیارد مترمکعب برآورد شده است.
خشکسالی همچنان گلوی زخمی زمین تشنه لب را می‌فشارد. سالهای بسیاری است که درباره زخم های خشکسالی بر تن زمین گفته شده و گویی این داستان هولناک تمامی ندارد. داستانی که بسیاری از ما بارش های سیل آسای اواخر سال گذشته و اوایل امسال را پایان بخش آن تصور کردیم و با شنیدن نام ترسالی به دنبال این بارش ها، تصویر زمین سرسبز و چشمه های روان را در ذهن مجسم ساختیم و به خود و زمین تشنه لب نوید خوش رهایی از خشکسالی را دادیم.
سال‌هاست که بحران آب و بی‌آبی با سرنوشت ایران عجین شده است و تا همین شش ماه قبل و پیش از بارندگی‌های سیل‌آسا در ایران آمار و ارقام مربوط به ذخایر آبی روی خط قرمز قرار داشتند. از سوی دیگر میزان مصرف آب در ایران حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد فراتر از میانگین جهانی است.
برجسته سازی اخبار مربوط به جاری شدن سیل در استان های گلستان، لرستان، خوزستان و دیگر مناطق کشورمان و نیز ذخیره مناسب سدهای کشور در سال جاری باعث این تصویریسازی نادرست شده که انگار دیگر ۲۰ سال خشکسالی حاکم بر مناطق مختلف ایران زمین پایان یافته است؛ تصور نادرستی که در صورت غفلت می تواند تبعات دو دهه ای خشکسالی را در کشور بیشتر کند.
