حکمرانی آب به طیفی از سیستم های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و اداری اطلاق می شود که منابع آب و سیستم های انتقال آب را در سطوح مختلف جامعه مدیریت و توسعه می دهد. به زبان ساده تر حکمرانی آب مجموعه ای از سیستم هایی است که تصمیم های لازم مربوط به مدیریت و توسعه منابع آبی را کنترل کرده، جهت می دهد. از این رو حکمرانی آب بیشتر در مورد روش های تصمیم گیری است مانند اینکه چگونه، توسط چه کسی و تحت چه شرایطی این تصمیمات گرفته می شود.
یک المان سیاسی برای حکمرانی آب وجود دارد و به همین ترتیب سیستم های حکمرانی اغلب واقعیت های سیاسی را در سطوح بین المللی، ملی، استانی و محلی انعکاس می دهد.
دلایل موثر بودن حکرانی آب:
1- دسترسی به آب: کمبود آب و آلودگی آن دلایل اساسی برای افزایش تاثیرات حکمرانی آب هستند.
2- افزایش تقاضا: رشد سریع اقتصاد و تغییر اجتماعی باعث بوجود امدن فشار بر روی اکوسیستم آب و دیگر منابع طبیعی می شود.
3- اصلاحات بخش
4- عدم پاسخگویی و شفافیت
5- جنسیت
6- حقوق آب
چالش های حکمرانی آب در ادامه آمده است.
1- مشارکت ذینفعان
2- حکمرانی فقیرانه
3- تغییرات اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی
4- مدیریت یکپارچه منابع آب
5- نقش کارشناسان
6- اسطوره های مرتبط با آب
در ایران به دلیل اینکه منابع آبی محدود هستند و روز به روز این محدودیت بیشتر می شود لزوم مدیریت صحیح آب و اتخاذ تصمیم هایی صحیح برای آن بسیار ضروری است. یکی از رویکردها در این زمینه می تواند توسعه کم آببر باشد. به عبارتی با کنار گذاشتن کشاورزی مرسوم و آببر، می توان بنا به هر اقلیمی به سمت استفاده کمتر از آب حرکت کرد.
در این زمینه اندیشکده تدبیر آب ایران مطالعات گسترده ای را انجام داده است و درحال تولید محتوا پیرامون این موضوع می باشد.
اخبار، یادداشت ها، مقالات و گفت و گو ها پیرامون موضوع حکمرانی آب را در زیست آنلاین مطالعه کنید.
زیست آنلاین: قانون مدنی ۱۳۰۷ اولین قانون مدوّنی‌ست که به موضوع منابع آب پرداخته است، در این قانون راجع به حریم قنوات و ساماندهی امور مربوط به بهره برداری و احداث آنها ــ فراتر از مسائل فقهی ــ صحبت شده است.
مساله مشارکت بهرهبرداران هم چنان حفره و ابهام بزرگ قانون توزیع عادلانه آب است. در پیشنویس قانون نه تنها این مشکل حکمرانی آب برطرف نشده بلکه از واگذاری این شبکه‌ها به بخش خصوصی صحبت به میان آمده است.
مساله حقوق آب و مالکیت آن، به ویژه در آب زیرزمینی به دلیل ماهیت آن،همواره یکی از چالشهای اساسی مدیریت آب در دهه‌های اخیر بوده و وضع قوانین متعدد دراین زمینه نتوانسته از حفر چاه‌های غیرمجاز و صدور پروانه‌های بیش از ظرفیت توان آبی منابع زیرزمینی در هر دشت جلوگیری کند.
یکی از مهمترین مصادیق تعارض منافع در بخش آب به طور کلی و وزارت نیرو به عنوان متولی عرضه آب کشور، تقدم منافع مالی سازمانی بر خشکسالی و پیامدهای اجتماعی آن بوده است.
سال ۱۳۲۲ را باید نقطه عطفی در نظام حکمرانی آب در ایران برشمرد، چرا که در اردیبهشت این سال نهادی بنام "بنگاه مستقل آبیاری "تحت نظر وزارت کشاورزی تاسیس می شود.
زیست آنلاین: در یک همکاری مشترک بین اندیشکده تدبیر آب ایران و انجمن حقوق شناسی، نشست هم اندیشی چالش های حقوقی حکمرانی آب در روز یکشنبه ۳۱ تیرماه ساعت ۱۷ در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار می شود.
زیست آنلاین: سمینار « چالشهای حقوقی حکمرانی آب» با هدف ایجاد فضای تعامل و گفتگو و «آگاهی‌بخشی بحران آب در ایران، با تمرکز بر مسئله حقوق آب» از سوی « اندیشکده تدبیر آب ایران» با همکاری « انجمن حقوق شناسی ایران» در ۳۱ تیر با حضور مسئولان قضایی، اجرایی و کارشناسان دانشگاهی برگزار می شود.
عضو شورای راهبردی اندیشکده تدبیر آب گفت: مطمئنا اسرائیل به عنوان نظامی که دارای حکمرانی خوب است مطرح نیست بنابراین موضوع مطرح شده از سوی نتانیاهو فقط می‌تواند مورد توجه کسانی باشد که همچنان بر طبل تکنولوژی و فناوری می‌کوبند اما درباره کسانی که دنبال راه‌حل‌های اجتماعی، بهبود حکمرانی و مدیریت آب هستند صدق نمی‌کند و آنها تحت تاثیر این نوع تبلیغات پروپاگاندایی قرار نمی گیرند.
زیست آنلاین: در زمان مواجه جوامع با بحران آب، در دوره‌های مختلف زمانی متناسب با پاردایم و رویکرد حاکم بر نظام تصمیم‌گیری و مدیریتی آن جامعه، راهکارهای متعددی از دو حوزه عرضه و تقاضا در دستور کار قرار می‌گیرد. کشورهایی که با تفکر مهندسی و فنی به دنبال مدیریت آب هستند، راهکار را در تامین آب بیشتر از طریق اجرای بیشتر طرح‌های توسعه منابع آب و تولید آب بیشتر دنبال می‌کنند و توجهی به طرف تقاضا و انتخاب نوع و چیدمان فعالیت‌های اقتصادی ندارند. یکی از راه‌حل‌های موجود عرضه منابع آب برای مقابله با بحران ک
زیست آنلاین: در سال‌های اخیر بحث استفاده از رویکردهای کل‌نگر و تاکید بر رهیافت‌های اجتماعی در مدیریت منابع آب، رو به فزونی داشته است. برخی نیز بر رجوع به روش‌ها و رویکردهای بومی در حوزه بهره‌برداری از منابع آب و خاک تاکید دارند.
اقتصاد سبز در هر سرزمینی به سراغ محدودترین منابع آن سرزمین برای چرخاندن ریل اقتصاد به سمتی که با بیشترین بهره‌وری، بالاترین ارزش افزوده را در اقتصاد از آن نهاده تولید کند، می‌رود. منابع آب از منابع محدود و در بیشتر مناطق ایران کمیاب بوده و درنتیجه تاکید اقتصاد سبز در ایران بر کم کردن وابستگی اقتصاد به منابع آب باید باشد. این مهم تنها در سایه توجه به ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی سرزمین ایران و استفاده از مزیت‌های نسبی کشور در حوزه فرهنگ و تاریخ امکان‌پذیر است.
زیست آنلاین :نشست بحران آب و امنیت ملی با حضور دکتر ذاکر اصفهانی، خانم دکتر صدیقه نصری و خانم دکتر بذرافکن در عصر روز سه شنبه ۳ بهمن ماه ساعت ۱۶ در محل خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
زیست آنلاین :بهترین کار این است که کشور مسیر توسعه خود را از طریق توسعه روستایی بازتعریف کند، یعنی در ابتدا یک وزارتخانه به نام وزارتخانه توسعه روستایی برای کشور تاسیس شده و سپس از مسیر اين وزارتخانه گام های مثبت برای توسعه روستایی برداشت.
زیست آنلاین :اقتصاد سبز در هر سرزمینی به سراغ محدودترین منابع آن سرزمین برای چرخاندن ریل اقتصاد به سمتی که با بیشترین بهره وری بالاترین ارزش افزوده را از آن نهاده در اقتصاد تولید کند. منابع آب از منابع محدود و کمیاب در بیشتر مناطق ایران است و تلاش اقتصاد سبز بر کم کردن وابستگی اقتصاد به این منابع طبیعی است. این مهم تنها در سایه توجه به ظرفیت های فرهنگی و تاریخی سرزمین ایران امکان پذیر است.
