تاثیر تغییرات اقلیمی در سیلهای اخیر

به گزارش زیست آنلاین، حمیدرضا خورشیدی به نقش عوامل انسانی در تغییر اقلیم اشاره کرد و افزود: تغییر اقلیم یکی از موضوعات مهم و حیاتی برای زندگی مردم هر منطقه است چرا که این اتفاق چالش های زیادی را ایجاد کرده است.

وی بیان کرد : انسان ها یکی از عوامل مهم بروز این اتفاق است که تغییر در محیط و شرایط زیست محیطی موجب بروز مشکلاتی شده و در پی آن پیامدهایی در حوزه هواشناسی به همراه داشته است.

مدیرکل هواشناسی استان اصفهان ادامه داد: با مطالعه دقیق بر روی این موضوع و اطلاع رسانی در جامعه امکان پیشگیری از بروز مشکلات ناشی از تغییر اقلیم وجود دارد که توجه به این چنین موضوعاتی به رفع معضلات هر منطقه از جمله خشکسالی ها کمک می کند.

وی با اشاره به تحلیل هایی که نسبت به اقلیم وجود دارد، اظهارداشت: دو دیدگاه در این باره وجود دارد که اولی آغاز آبسالی و پایان خشکسالی را خبر می دهد و دیدگاه دیگر ادامه خشکسالی ها را مطرح می کند.

خورشیدی ادامه داد: در تحلیل دوم، بارش های اخیر و سیلاب ها دائمی تلقی نشده و آن را یک موضوع اتفاقی می دانند که باید برای دسترسی به نتیجه بهتر، نظر کارشناسان این حوزه و مرکز ملی خشکسالی را بررسی قرار داد.

وی به وضعیت جوی هوا در هفته جاری اشاره کرد و گفت: احتمال بارش شدید در شرق استان اصفهان پیش بینی شده که توجه به شدت آن احتمال ایجاد روان آب وجود دارد.
میانگین بارش در استان اصفهان از ابتدای سال آبی جاری (یک مهر) تا هجدهم فروردین، ۲۴۴.۱ میلی متر ثبت شد که در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۱۹۵.۲ میلی متر افزایش نشان می دهد.

به اعتقاد برخی از کارشناسان گام نخست برای رویایی با مشکلات زیست محیطی و تغییر اقلیم، شناخت کافی پدیده است و در صورت فقدان آن نمی توان به سایر مسائل پرداخت و مدیریت خوبی بر آنها اعمال کرد.

تغییر اقلیم (Climate change) به تغییر در توزیع آماری الگوهای اقلیمی یا آب و هوایی گفته می ‌شود که برای یک دوره طولانی دوام می‌ آورد و بنابر تعریف کنوانسیون چارچوب تغییر اقلیمی

سازمان ملل متحد (UNFCCC)، تغییر اقلیم به واقع تغییرات آب و هوایی می باشد که به طور مستقیم یا غیر مستقیم با فعالیت ‌های انسانی نسبت داشته و ساختار اتمسفر زمین را در سراسر جهان تغییر می‌ دهد.

به تاکید برخی از کارشناسان عواقب تغییر اقلیم در کشور را باید جدی گرفت و به این باور برسیم که شرایط اقلیمی کشور در حال تغییر است و راهکاری اصولی برای آن اندیشید.

بیشتر بخوانید: تغییرات دمایی الگوی کشت را دگرگون می کند تغییرات اقلیمی باعث وجود سیل می شوند

قضاوت درباره نقش تغییر اقلیم در سیلهای اخیر نیازمند زمان استکارشناسان برای وقوع سیل اخیر در کشور دلایل مختلفی را ذکر کرده اند که یکی از آنها نقش تغییر اقلیم است اما برخی از استادان و صاحبنظران این عرصه معتقدند قضاوت کردن در این زمینه زود است و اثبات نقش تغییر اقلیم در وقوع این سیلهای فراگیر، نیازمند زمان است.

چند سالی است که واژه تغییر اقلیم را به وفور می شنویم و به نظر می رسد ساده ترین راه حل این است که هر تغییری که در جو و زمین رخ می دهد از گرما، سرما، خشکسالی، بارش و توفان را به آن نسبت دهیم، مانند سیل اخیر که در روزهای اخیر، استانهای گلستان، فارس، لرستان و خوزستان را درگیر کرد و عده ای بروز آن را به تغییر اقلیم نسبت داده اند.

این در حالی است که به گفته «بهلول علیجانی» استاد دانشگاه خوارزمی قضاوت کردن و رسیدن به جوابی قاطعانه در این زمینه به زمان نیاز دارد.

وی در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: ما می گوییم اقلیم بی نظم است اما وقتی تغییر اقلیم اتفاق می افتد این بی نظمی تشدید می شود، بنابراین وقوع سیل های اخیر در کشور را می توان از دو دیدگاه بررسی کرد.

وی درباره نقش تغییر اقلیم در بروز سیل های اخیر در کشور افزود: اگر بگوییم وقوع این سیل ها نشانه تغییر اقلیم است یعنی یک حالت «ترین» یا پدیده شدیدی رخ داده و این خسارت ها را به بار آورده است همانطور که چند سال پیش در ایلام و گرگان اتفاق افتاده بود؛ از این دیدگاه می توان گفت که تغییر اقلیم در بروز سیل ها نقش داشته است، چون گفته شده که به علت تغییر اقلیم پدیده های «ترین» مانند خشکسالی ها، رگبارهای شدید و سیل ها پیش می آید.

وی ادامه داد: اما اگر بگوییم این تغییر اقلیم نیست بلکه وضعیت آبی کشور دارد به حالت طبیعی خود بر می گردد، باز می بینم که بارش ها در کشور بی نظم است یعنی به این صورت که یک سال اصلا باران نداریم و خشک است و سال بعد، باران به صورت رگبارهای شدید رخ می دهد، بنابراین به این موضوع می توان از دو دیدگاه نگاه کرد.

علیجانی اظهار داشت: اما اگر بارش ها سال آینده نیز تکرار شود آن موقع دیگر نمی گوییم تغییر اقلیم در بروز سیل ها نقش داشته است بلکه می گوییم داریم وارد دوره تَرسالی می شویم و مشکلات کم آبی کشور در حال برطرف شدن است اما اگر فقط امسال باشد نشانه تغییر اقلیم است.

وی ادامه داد: می دانیم که تغییر اقلیم در جهان و در ایران اتفاق افتاده، هوای ایران گرمتر شده است، نشانه های تغییر اقلیم را مانند خشکسالی، سرما، سیل و گرمای شدید که بی سابقه نیز بودند در سال های گذشته داشتیم، اکنون هم که شاهد بروز سیل در کشور هستیم ممکن است یکی از آن نشانه ها باشد اما اگر سال بعد و سال بعد از آن هم تکرار شود می گوییم این نشانه های تغییر اقلیم نیست، خشکسالی تمام شده و داریم وارد دوره تَرسالی می شویم.

استاد دانشگاه خوارزمی تاکید کرد: بنابراین برای یافتن جواب درست باید منتظر بمانیم اما فعلا اگر همین یک تک پدیده امسال باشد نشانه تغییر اقلیم است و فعلا نیز اینگونه فکر می کنیم اما امیدواریم سال های بعد بارش ها تکرار شود که آن موقع می توانیم بگوییم دوره تَرسالی ایران آغاز شده است.

وی درباره افزایش دما و تاثیر آن بر بارندگی ها در کشور گفت: افزایش دما در میزان بارش ها تاثیر ندارد بلکه در نوع بارش تاثیر دارد به طوری که بارش ها را رگباری و تند کرده است.

علیجانی در پاسخ به اینکه آیا می توانیم دلیل بروز سیلهای اخیر را به تخریب محیط زیست نیز نسبت داد، گفت: بله می توانیم آن را به تخریب محیط زیست ربط دهیم یعنی وقتی بارش ها رگباری می شود آب باران در زمین نفوذ نمی کند یعنی ظرفیت نفوذ زمین بسیار کمتر از شدت این بارشهاست چون مراتع و جنگل را در بالادست نابود کرده ایم بنابراین باران در زمین جاری می شود و سیل راه می افتد.

وی اظهار داشت: گفته می شود در سیل اخیر در برخی جاها ارتفاع رسوبات تا سه متر رسیده است که علت آن تخریب خاک در بالادست است چون پوشش گیاهی از بین رفته و خاک در معرض تخریب قرار گرفته است بنابراین با کاهش توان جذب خاک به جاری شدن باران در سطح زمین و وقوع سیل کمک کرده ایم.

بیشتر بخوانید: تاثیر تغییر اقلیم در کشاورزی ایران خشکسالی به دلیل تغییرات اقلیمی است

راهکارهای مقابله با تغییر اقلیم در کشاورزیتغییر اقلیم، به تغییرات بلندمدت در شرایط آب و هوایی مانند تغییر در دما، بارش، باد و دیگر شاخص‌ها اطلاق می‌شود و اثرات آن بر همه جنبه‌های زیست انسان و سایر موجودات، قابل‌توجه است. راهکارهای مقابله با این پدیده از جنبه تولید در کشاورزی، توسط پژوهشگران مورد ارزیابی قرار گرفته است.

به گزارش ایسنا، پدیده تغییر اقلیم می‌تواند تغییر در میانگین شرایط آب و هوایی و نوسانات را در برگیرد. کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (UNFCCC)، این پدیده را مشتمل بر تغییراتی در اقلیم تلقی می‌کند که به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به‌واسطه فعالیت‌های انسانی ایجاد شده است. در ادبیات تغییر اقلیم، با پدیده «گرمایش جهانی» هم روبرو می‌شویم. گرمایش جهانی تنها به افزایش دمای سطح زمین اشاره دارد، درحالی‌که منظور از تغییر اقلیم، گرمایش و اثرات جانبی آن همچون ذوب یخچال‌های طبیعی، طوفان‌های شدیدتر یا خشکسالی متناوب‌تر است.

به گفته متخصصان، کشاورزی یکی از فعالیت‌های اقتصادی کشور است که در سالیان متمادی، دگرگونی‌های عمیقی در ساختار آن پدید آمده است و پدیده تغییر اقلیم می‌تواند به شکلی ویژه آن را تحت تأثیر قرار دهد. بخش کشاورزی ناچار است جهت حفظ پایداری نظام کشاورزی و تأمین نیازهای غذایی رو به افزایش کشور از یک‌سو عملکرد محصولات زراعی را در واحد سطح افزایش دهد. این موضوع به‌ویژه در ایران که از شرایط سخت اکولوژیکی نظیر کمبود منابع آب، محدودیت اراضی مناسب جهت توسعه کشاورزی و همچنین رشد سریع جمعیت و ضعف تکنولوژیکی مواجه است بسیار حائز اهمیت است.

در این رابطه، پژوهشگری از مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کرج، اقدام به انجام مطالعه‌ای کرده است که در آن مسائل و راهکارهای تسکین تغییر اقلیم از نقطه‌نظر مدیریت تولید در کشاورزی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

بنا بر نتایج به‌دست‌آمده از این مطالعه، «سازگاری» با تغییر اقلیم و «تسکین» آن، دو رویکرد اساسی در مواجهه با پدیده تغییر اقلیم هستند. این دو رویکرد و راهکارهای مرتبط باید در تلفیق با یکدیگر و با جامع‌نگری‌های لازم مورد استفاده قرار گیرند.

به گفته نادر حیدری، دانشیار پژوهشی مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی کرج به‌عنوان مجری این پژوهش: «بر اساس منابع علمی، سهم بخش کشاورزی در تولید گازهای گلخانه‌ای حدود ۱۴ درصد است و فعالیت‌های مناسب و پیشگیرانه برای تسکین تغییر اقلیم در حوزه کشاورزی و تأمین غذا شامل کاهش انتشار گازهای دی‌اکسیدکربن، متان، اکسید نیتروژن و ترسیب کربن در خاک هستند».

بر اساس یافته‌های این تحقیق، در خصوص تسکین تغییر اقلیم و همچنین اقتصاد سبز و محیط زیست، در قوانین و اسناد بالادستی نظیر برنامه‌های پنجم و ششم توسعه کشور، توجه نسبتاً مطلوبی شده است. اما میزان تحقق برنامه‌ها و ارزیابی عملکرد در این زمینه‌ها نیاز به بررسی و تحقیق بیشتری دارد.

حیدری اعتقاد دارد: «بر اساس نتایج، راهکارهای تسکین تغییر اقلیم مرتبط با بخش کشاورزی فاریاب را می‌توان در هفت گروه عوامل و مؤلفه‌های زیر شناسایی و بررسی کرد: ۱- کاربری اراضی، ۲-پو شش گیاهی و شیوه تهیه زمین، ۳- سیاست‌ها و راهکارهای مدیریت آب، ۴- توسعه آبیاری و اراضی فاریاب، ۵- بازگشت بقایای گیاهی به خاک و مسائل کشاورزی حفاظتی، ۶- زهکشی اراضی و ۷- بحث‌های اقتصاد سبز».

این محقق که نتایج پژوهش خود را در نشریه علمی «آب و توسعه پایدار» منتشر کرده است، در خصوص نتایج حاصله می‌گوید: «کشاورزی از بزرگ‌ترین بخش‌های اقتصاد در جهان است و در کشور ایران نیز شاید بتوان گفت بعد از اقتصاد نفتی، سهم عمده‌ای را تشکیل می‌دهد. بر همین اساس در بحث تغییر اقلیم که می‌تواند بر کشاورزی تأثیرگذار بوده و خود نیز، متأثر از کشاورزی باشد، می‌توان با استفاده از روش‌های ذکرشده در این پژوهش تا حدودی تأثیرات مربوطه را مدیریت کرد و حتی در برخی موارد، باعث اشتغال‌زایی شد».

نتایج این تحقیق در نشریه علمی «آب و توسعه پایدار» که با همکاری گروه مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد و شرکت آب و فاضلاب مشهد منتشر می‌شود، به چاپ رسیده است.

https://zistonline.com/vdcbzabw.rhbgfpiuur.html