بررسی انواع زباله و ماهیت آنها

چرا این راهنما لازم است؟

زیست آنلاین: اتاق تجارت و صنعت پاریس سن-سن-دنیس (Seine-Saint-Denis) و شرکایشان در بوبینی (Bobigny)، عملیات حساس هدایت زباله های خطرناک را در مناطق وینی (Vignes) و لورک (l’Ourcq) آغاز کردند.
مدیریت این نوع پسماندها به خصوص در مقادیر کم، پیچیده و پرهزینه است. یافتن ارائه دهنده خدمات، انتخاب راه حلی برای جمع آوری و پردازش و کنترل هزینه، همه اینها مسائلی هستند که باید برای کارفرما و مسئولان جمع آوری زباله حل و فصل شود.

بیشتر بخوانید: پسماند طلای کثیف زباله چیست؟ «هر گونه باقی مانده از فرایند تولید (...) یا به طور کلی هر شیء که رها شود و یا اینکه دارنده آن قصد رهاکردنش را داشته باشد پسماند نامیده می شود.» ماده L۵۴۱-۱ قانون محیط زیست فرانسه
پسماند به مجموعه موادی گفته می شود که پس از مصرف یا استفاده، دیگر کارآیی ندارشته باشد و دور ریخته می شود. زباله یعنی پس‌مانده و باقی‌مانده از تولید یا تغییر شکل چیزهای دیگر و نیز آنچه که قبلا استفاده شده و دیگر به آن احتیاجی نیست. معضلی که یکی از مهمترین آثار منفی تمدن بشری است و تبدیل به اساسی ترین مشکل زیست محیطی کره زمین شده است. بالطبع، مدیریت پسماند هزینه های زیادی را به دولتها تحمیل می کند.

زباله شامل اسباب و اثاثیه ای که دیگر کاربردی ندارند

زباله شامل اسباب و اثاثیه ای که دیگر کاربردی ندارند

چند نوع زباله داریم؟ زباله به دو نوع خشک و تر تقسیم می شود که هر بخش خود نیز شامل چندین دسته و گروه است که پسماند خشک به تنهایی شامل سه گروه بزرگ پسماند می باشد؛ ولی بزرگترین گروه زباله به زباله شهری مربوط می شود.

۱- زباله های شهری این گروه به لحاظ اجزای تشکیل دهنده آن تقریبا شامل دو گروه پسماندهای خشک مثل پسماندهای معمولی و عادی صنعتی و همچنین ضایعات بی اثر می باشد و نیز گروه زباله های تر است و یکی بزرگترین گروه های پسماند است.
از لحاظ اجزای تشکیل دهنده زباله های شهری شامل حدود ۸۰ درصد مواد آلی فاسد شدنی، حدود ۹ درصد کاغذ و مقوا، ۳ درصد پلاستیک، ۳ درصد چوب، ۳ درصد شیشه وسفال و ۲ درصد منسوجات می باشد. همان طور که ملاحظه می کنید مواد فاسدشدنی بیشترین درصد را در زباله های شهری دارا می باشند و به این ترتیب تهیه کود آلی گیاهی به عنوان یک گزینه ی سودآور و کارآمد مطرح است. علاوه بر آن، بازیافت کاغذ، پلاستیک و شیشه هم از جمله مواردی است که در خیلی از کشورهای پیشرفته به آن توجه می شود.

مخلوط زباله های شهری اعم از خشک و تر

۲- زباله تر به زباله ای گفته می شود که قابلیت فاسد شدن دارند و تجزیه پذیر هستند. اکثر آنها به خاطر سرعت فسادپذیری بالا توسط باکتریها می توانند خیلی زود به چرخه طبیعت برگردند و اکثرا به عنوان کود استفاده می شوند. ضایعات غذایی به قسمتی از این نوع زباله ها می باشند که فاسدشدنی هستند و این بخش عمدتا از اضافات گیاهان و پسماند ناشی از طبخ غذا و مواد خوراکی به دست می‌آید. به همین دلیل به این نوع از زباله ها، پسماند غذایی و یا پسماند تر هم گفته میشود. این بخش از زباله ها اهمیت بالایی دارند چرا که عمده‌ی زباله ها از همین نوع هستند و همچنین فسادپذیری بالایی دارند که باعث تولید آلودگی و بیماری می شوند و باید نسبت به دفع آن خیلی سریع اقدام کرد. از طرفی می توان از این نوع زباله برای تولید کمپوست هم استفاده کرد.

زباله تر یا ضایعات غذایی

بیشتر بخوانید: بازیافت مواد غذایی به انرژی ۳- زباله خشک نخاله های ساختمانی: زباله هایی که در شهر تولید می شوند و جزو دسته ی زباله های شهری قرار دارند. نخاله و زائدات ساختمانی که از ساخت و ساز و یا تخریب ساختمان ها به جا می مانند.

زباله های صنعتی: به تمام زائدات ناشی از فعالیت های صنعتی و معدنی، لجن، تصفیه خانه ها و حوضچه های تثبیت خاکستر، پسماندهای پالایشگاهی، صنایع گاز، نفت، پتروشیمی، نیروگاهی و امثال این ها زباله های صنعتی گفته می شود و معمولا شامل فلزات، مواد پلاستیکی، مواد شیمیایی، تولیدات مرجوعی فاسد و غیر مفید و... می باشد.

زباله های خطرناک: سازمان حفاظت و بازیابی، زباله های خطرناک را چنین تعریف می کند: «ضایعاتی که در اثر مدیریت نامطلوب، جمع آوری، حمل و نقل، تصفیه و دفع شوند و باعث مرگ و میر موجودات یا شیوع بیماری های جبران ناپذیر و خطرناک برای انسان، موجودات زنده و یا محیط زیست شوند.»
سازمان جهانی بهداشت در تعریف پسماند های خطرناک چنین می گوید: «مواد زائدی که به دلیل خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و یا بیولوژیکی، جمع آوری، جابجایی و دفع آنها مستلزم تدابیر خاصی می باشد تا از هر گونه تاثیر سوء بر محیط زیست و سلامت انسان جلوگیری کند.

زباله های خشک شامل کاغذ و پلاستیک

پس سه گروه بزرگ زباله خشک چنین می باشد:

زباله های تولیدشده توسط کارخانجات ـ زباله های بی اثر (DI): زباله هایی هستند که دستخوش هیچ تغییر فیزیکی، شیمیایی یا بیولوژیکی مهمی نمی شوند. آنها تجزیه ناپذیرند، نمی سوزند و هیچ واکنش فیزیکی یا شیمیایی تولید نمی کنند. این زباله ها، به طورکلی از کارهای عمومی یا از بخش ساخت و ساز تولید می شوند مثل نخاله های ساختمانی، سنگ آهک و ...

- زباله های معمول و عادی صنعتی (DIB): این نوع پسماند بی اثر نیستند اما هیچگونه ویژگی سمی یا خطرناکی ندارند. آنها شبیه زباله های خانگی هستند مثل کارتون، کاغذ، چوب، پلاستیکها، فلزات و ...

- زباله های صنعتی خطرناک (DID): پسماندهایی که خطر خاصی را بروز می دهند و سمی، قابل اشتعال و انفجار، فاسد شدنی و... هستند. به طورکلی، این نوع پسماند برای انسان و محیط زیست مضر و خطرناک است. مثل روغنها، حلّالها، چراغهای نئون، باتریها، بمبهای آئروسل (افشانه ها و اسپری هایی مثل گاز خردل، فلفل و ...)... . بسته و قوطی این محصولات، حتی خالی، به عنوان پسماند خطرناک (DID) در نظر گرفته می شوند.

نکته: تفاوت دسته بندی های پسماند را با یکدیگر اشتباه نکنید: اگر پسماند بی اثر (DI)، توسط یک پسماند معمول و عادی صنعتی آلوده شود به «DIB» تبدیل می شود. و اگر یک پسماند معمول و عادی صنعتی به یکی از پسماندهای صنعتی خطرناک آلوده شود جزو دسته «DID» قرار میگیرد.

زباله های خطرناک

انواع دیگر زباله های خشک خطرناک از انواع دیگر زباله های خشک خطرناک، باید از زباله های بیمارستانی، زباله های الکترونیکی، زباله های فضایی و زباله های اتمی و هسته ای نیز نام ببریم که جزو گروه سوم پسماند خشک (DID) هستند:

۱- زباله های بیمارستانی یکی از مهم ترین انواع پسماند که امحاء آن حتما باید بهداشتی و با رعایت اصول ایمنی صورت بگیرد، زباله های بیمارستانی هستند. به همه پسماندهای عفونی و زیان آور بیمارستان ها، مراکز بهداشتی و درمانی، آزمایشگاه های تشخیص طبی و بقیه مراکز مشابه، زباله های بیمارستانی گفته می شود. باتوجه به منشا تولید آنها، زباله های بخش عفونی یا اتاق عمل، با مواد زائد آزمایشگاه یا بخش رادیولوژی تفاوت خیلی زیادی دارد. بسیاری از این زباله ها بیماری هایی دارند که به راحتی منتقل میشوند و یا ممکن است باعث آسیب رساندن به دیگران و محیط زیست شوند. در نتیجه زباله های بیمارستانی تقسیم بندی می شوند و براساس ویژگی های آن روش معدوم سازی شان انتخاب می شود.
با توجه به ویژگی های آنها، هر یک از زباله های بیمارستانی را در یک دسته جداگانه قرار می دهند:

مواد زاید معمولی مواد زاید پاتولوژیک (déchets Pathologiques) مواد زاید رادیو اکتیو (déchets Radioactifs) مواد زاید شیمیایی مواد زاید عفونی یا زباله های عفونی مخزنهای مخصوص تفکیک زباله در بیمارستان

۲- زباله الکترونیک این دسته از پسماند ها از خطرناک ترین نوع پسماند هستند؛ زباله های الکترونیک شامل دستگاه های الکترونیکی مصرف شده و قطعات آنهاست؛ دستگاه هایی مثل تلفن، کاپیوتر، لوح فشرده و ... که حاوی فلزات خطرناکی مثل سرب، کادمیوم و جیوه هستند. اگر این زباله ها رو بعد از دور ریختن شان بازیافت نکنیم و در طبیعت رها کنیم، موجب آلودگی محیط زیست می شود.
با توجه به سرعت پیشرفت تکنولوژی و عرضه هرروز محصولات الکترونیکی و هوشمند جدید در بازار تقاضا، عمر مفید بسیاری از این ابزار، دو تا سه سال بیشتر نیست که این عدد در ایران احتمالا بیشتر از ۵ سال است.
در عملیات بازیافت پسماند های الکترونیکی می توان مقدار ناچیزی از فلزات با ارزش مثل طلا، نقره و مس را که در ساخت آنها استفاده شده است را بازیافت کرد؛ همچنین با بازیافت آنها، می توان لحیم استخراج کرد. به همین خاطر است که بسیاری از کشورهای در حال توسعه، به امید دستیابی به این ثروت، زباله های الکترونیک رو از کشورهای پیشرفته وارد می کنند؛ البته این رو هم باید دانست که بازیافت غیراصولی زباله های الکترونیک در کشور های جهان سوم، به آلودگی های گسترده منجر شده است.

زباله های الکترونیکی و باتریها که نباید با زباله های دیگر ترکیب شود.

زباله های الکترونیکی و باتریها که نباید با زباله های دیگر ترکیب شود.

۳- زباله های فضایی فناوریهای فضایی مثل ساخت ماهواره های اکتشافی و مخابراتی، قطعاتی که در ایستگاههای فضایی به کار می رود به تجارتی پرسود تبدیل شده است. همانگونه که محصولی وارد بازار می شود محصولی دیگر به عنوان پسماند از آن خارج می شود. زباله های فضایی بخش هایی از فضا پیماها، ماهواره ها و یا دیگر وسایل مورد استفاده در صنایع فضایی هستند که به عمد یا به سهو در فضا رها می شوند و دیگر کاربردی ندارند. اهمیت آنها وقتی مشخص می شود که بدانیم با توجه به تعداد زیاد این قطعات و همین طور روند رشد سریع ماهواره ها و فضاپیماها، احتمال برخوردشان با ماهواره ها بیشتر خواهد شد.

زباله های فضایی

۴- زباله های اتمی و هسته ای یکی دیگر از انواع زباله ها که اصولا حجم بالایی ندارند ولی به شدت برای محیط زیست و سلامت انسانها، حیوانات و گیاهان می توانند خطرآفرین باشند زباله های اتمی و هسته ای هستند. این نوع زباله ها بخاطر انتشار پرتوها و اشعه های خطرناک و همچنین طول عمر بسیار بالا روش های دفع بسیار مخصوصی دارند و در دفع آنها خیلی باید دقت شود. یکی از روش های رایج در دفع این نوع زباله ها دفن کردن آنها در عمق زمین است. منبع تولید این نوع زباله ها گوناگون است چرا که در بخشهایی همچون پزشکی، صنایع و تسلیحات نظامی، تولید سوخت... کاربرد دارند.

زباله های اتمی

زباله های خطرناک و نظر قانون نسبت به آن «تولیدکننده زباله مسئول امحاء آن می باشد.» ماده «L ۱۱۰-۱-II» قانون محیط زیست

این قانون، دو تولیدکننده زباله را متضمن می شود:

پسماندهای صنعتی خطرناک (DID) نباید با پسماندهای معمول و عادی صنعتی (DIB) مخلوط شوند، بلکه باید در کانالهای مناسب، جداگانه مورد تفکیک قرار گیرند. در نتیجه، این پسماندها نباید وارد سیستم جمع آوری پسماند شهری شوند. ماده L ۵۴۱-۲۴ از قانون محيط زيست.

تولید کننده پسماندهای صنعتی خطرناک (DID) باید یک فایل پیگیری پسماند (BSD) را، برای اطمینان از مسیر خروج و امحاء زباله های خود باز کنند و مدارک مربوط به دفع را در آن نگه دارند. فرمان شماره ۲۰۰۵-۶۳۵ مه ۳۰، ۲۰۰۵ مربوط به کنترل چرخه پردازش زباله.

مسئول این نوع پسماندها کیست؟ بنگاه های اقتصادی، شرکت ها، مراکز صنعتی و کارخانجات

مقررات ممنوعیت برخی از اقدامات (کارها): الف) رها کردن و تخلیه زباله در طبیعت،

ب) سوزاندن در هوای آزاد و یا در مخزنهای جنگلی،

ج) دفع زباله های خطرناک از طریق سیستم فاضلاب،

د) مخلوط کردن ضایعات دسته های مختلف با یکدیگر (DID/DIB /DI)،

ه) دفن ضایعات خام، به استثنای پسماند یا زباله های نهایی.

زباله نهایی چیست؟ «زباله ای که در نهایت حاصل شده، فرآوری نمی شود و نمی توان در صنعت و اقتصاد قسمتهای مفید آن را بازیافت کرد و یا از میزان آلودگی و خطر آن کاست. ماده L ۵۴۱-۱ از قانون محیط زیست.

طبقه بندی زباله های صنعتی خطرناک فرمان شماره ۲۰۰۲-۵۴۰ از تاریخ ۱۸ آوریل ۲۰۰۲ لیستی از ضایعات را مشخص می کند.

ضمیمه ۱ این فرمان صراحتا از ویژگی های مختلفی که زباله های خطرناک ایجاد میکنند صحبت می کند.

ضمیمه ۲ همین فرمان لیست نه چندان جامعی از ویژگیهای زباله ها طبق شاخصه های زیر ارائه می دهد:

انواع ضایعات به ۲۰ دسته که هریک از این دسته ها خود شامل چند بخش می باشد تقسیم می شوند. قبل از نام هر نوع از زباله ها یک کد ۶ رقمی بیاید. زباله هایی که در گروه خطرناک قرار می گیرند با علامت ستاره مشخص شوند. تا اینجا با انواع زباله و خطرهای ناشی از آن آشنا شدیم. در قسمت بعد با انواع روشهای دفع پسماند آشنا خواهیم شد.

ترجمه و گردآوری: ونوس فرخی

https://zistonline.com/vdcjxiea.uqehizsffu.html