فواید و مزایای توسعه عملیات آبخیزداری در جهان

به گزارش زیست آنلاین، حوضه آبخیز عرصه‌ای است که رواناب ناشی از بارش بر روی آن توسط آبراهه‌ها جمع‌آوری و به یک خروجی نظیر رودخانه، آب انباشت، تالاب، دریاچه و دریا هدایت می‌گردد. حوضه یک رودخانه به طور معمول یک سیستم پیچیده از حوضه های آبخیز کوچک و بزرگ، از سرچشمه(منبع) آب تا دهانه و مصب رود (جایی که رود به دریاچه می ریزد) را شامل می شود.

از آنجایی که خاک ها و پوشش گیاهی به طور پیوسته با چرخه منابع آبی مرتبط هستند، این حوضه های آبخیز مهمترین واحد برنامه ریزی برای مدیریت یکپارچه منابع آب و زمین(خاک) محسوب می شوند.

خدمات ارائه شده به مردم و منابع طبیعی با اجرای عملیات آبخیزداریبه طور کلی می توان گفت عملیات آبخیزداری خدمات با اهمیتی به مردم و منابع طبیعی ارائه می دهد که موارد زیر را شامل می شوند:

تامین منابع آب شیرین برای مردم شهرها و روستاها
تنظیم جریان منابع آبی
حفظ کیفیت آب
حفاظت از منابع طبیعی(آب، خاک و پوشش گیاهی) جهت تامین معیشت مردم محلی
تامین انرژی(به عنوان مثال انرژی حاصل از آب)
حفاظت از تنوع زیستی و احیای آن
جنگل ها و درختان نقش مهمی در فرآیندهای هیدرولوژیکی در حوضه های آبخیز ایفا می کنند و حدود هفتاد درصد منابع آب شیرین موجود در جهان برای نیازهای شرب، کشاورزی، صنعتی و زیست محیطی، آبهای حوضه جلگه ای و کوهستانی به کمک آن ها فراهم می شود.

اثرات مخرب جنگل زدایی بر منابع طبیعیاما با این وجود خدمات جنگل ها و دیگر حوضه های آبخیز اطراف آن ممکن است توسط جنگل زدایی، تغییر در سیستم های کشاورزی، رشد و توسعه بیش از حد اتوبان ها و جاده ها، آلودگی و از بین رفتن گیاهان بومی تحت تاثیر قرار گیرد. همچنین ممکن است به آن ها از طریق بلایای طبیعی همچون آتشفشان و سیلاب های سهمگین خسارات جبران ناپذیری وارد شود.

به همین دلیل از بین رفتن جنگل ها و این حوضه های آبخیز اثرات منفی قابل توجهی دارد که به طور بالقوه منجر به فرسایش و کاهش بهره وری خاک، افزایش میزان رسوب ته نشین شده در رودخانه ها، مخازن و سواحل، افزایش رواناب های فصلی و سیلاب ها، کاهش نفوذ پذیری آب به دل سفره های زیر زمینی، کاهش کیفیت آب، از دست رفتن زیستگاه طبیعی آبزیان و از بین رفتن تنوع زیستی شود.

مدیریت آبخیزداری که به عنوان یک اقدام انسانی برای اطمینان پذیری استفاده پایدار از منابع طبیعی در حوضه های آبخیز تعریف می شود، تلاش می کند تا بهترین راه حل ها را برای این تهدیدات فراهم کند.

مدیریت حوضه آبخیز مفهومی نزدیک به جنگل را تداعی می کند؛ برای مثال، حذف بی رویه جنگل ها در اروپا و آمریکای شمالی قبل از دهه ۱۹۵۰ تغییرات قابل توجهی در رژیم های هیدرولوژیکی حوضه های آبخیز مهم ایجاد کرد که منجر به فرسایش و خطرات فرسایشی شدید خاک شد.

به همین دلیل شناخت رابطه بین استفاده از زمین های بالادستی حوضه های آبخیز و عملکرد و کیفیت آب، منجر به توسعه مفاهیم مدیریت آبخیزداری در کشورها شده است.

مدیریت آبخیزها با هدف حفظ خدمات زیست محیطی – به ویژه خدمات هیدرولوژیکی – توسط حوضه های آبخیز سبب کاهش اثرات منفی پایین دست رودخانه ها می شود و در عین حال به افزایش بهره وری منابع و بهبود معیشت محلی می انجامد.

اهداف اجرای عملیات آبخیزداری در جهانروابط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و محیطی گوناگونی بین قسمت های بالا و پایین یک حوضه آبخیز جریان دارد، به همین دلیل توجه به این ارتباط ها یکی از اصول کلیدی آبخیزداری است.

عمده اهداف اجرای فعالیت‌های آبخیزداری موارد زیر را شامل می شود:

مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز؛
کاهش فرسایش خا ک و رسوب دهی؛
کنترل هرز آب‌ها؛
تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی؛
کاهش سیل خیزی و بهره‌وری بهینه از نزولات آسمانی؛
ارتقا ی آگاهی عمومی و توسعه مشارکت مردم؛
توسعه فعالیت‌های مطالعاتی؛
تعیین ضوابط و استانداردها و ارزیابی اثرات اقدامات؛
تهیه برنامه جامع اصلاح کاربری و بهره‌برداری بهینه از اراضی و…/ منبع: فائو

https://zistonline.com/vdcaewn0.49ny015kk4.html