چند ماهی است که خبرهای مختلفی مبنی بر نابودی جنگل‌های شمال کشور تا چند سال آینده منتشر می‌شود. برخی کارشناسان حوزه منابع طبیعی از جمله هادی کیا دلیری -رئیس انجمن جنگلبانانی ایران- بارها مطرح کرده‌اند که تا ۳۰ سال آینده جنگلی در شمال کشور نخواهیم داشت اما رییس شورای عالی جنگل‌ با استناد به آخرین آمار دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها نظر دیگری دارد.

به گزارش زیست آنلاین، کامران پورمقدم، رییس شورای عالی جنگل درباره دیدگاه برخی کارشناسان مبنی بر نابودی جنگل‌های شمال کشور تا ۳۰ سال آینده، توضیح داد: این گونه اظهار نظرها مستند و مبتنی بر مطالعه یا تحقیقات مشخصی نیست. بخشی در سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری وجود دارد که به‌صورت سالانه وضعیت جنگل‌ها را رصد و پایش می‌کند بنابراین تهدیدات انسانی و طبیعی که جنگل‌ها را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند سالانه شناخته و بر اساس آن‌ها برنامه‌های حفظ و احیای اکوسیستم در نظر گرفته و اجرا می‌شود. 

وی ادامه داد: گاهی در رسانه‌ها گفته می‌شود که به دلیل آفات و امراض درختان جنگلی و تخریب‌هایی که اتفاق می‌افتد سطح جنگل‌ها کاهش پیدا کرده است و یا طی چند سال آینده از بین می‌رود. همه این صحبت‌ها اظهار نظرهای عمومی است و نمی‌توان به آن‌ها استناد کرد.

رییس شورای عالی جنگل با بیان اینکه جنگل‌های شمال کشور از سال ۱۳۳۸ به‌صورت علمی رصد و پایش و در قالب طرح‌های مختلف مدیریت جنگل مدیریت می‌شوند، تصریح کرد: بر اساس همین پایش‌ها بود که سازمان جنگل‌ها تصمیم گرفت بهره‌برداری چوبی از جنگل‌های شمال را ممنوع کند و آن را در شرایط استراحت قرار دهد.

پورمقدم با بیان اینکه در بدنه دولت نیز به این نتیجه رسیده‌اند که باید از جنگل‌های کشور به‌صورت ویژه حفاظت شود، گفت: تهدیدهای مختلفی علیه جنگل‌های شمال کشور وجود دارد که از جمله آن می‌توان به گسترش آفات و امراض اشاره کرد. این آفات سبب خشکیدگی گونه‌ای مانند شمشاد در پوشش‌های جنگلی شمال شده است. در حال حاضر طرح‌های کنترلی آفات و امراض در حال اجرا هستند تا پس از کنترل آن‌ها بتوانیم وارد فاز احیا شویم.

وی با اشاره به اینکه در یک بازه زمانی بین دهه‌ ۴۰ تا ۵۰ شیوه برداشت از جنگل به صورت قطع یکسره و این موضوع سبب شده بود که سطوح جنگلی کاهش پیدا کند، اظهارکرد: پس از انقلاب با تغییر شیوه‌های مدیریت جنگلداری و قطع بهره‌برداری از جنگل - به‌ویژه در ۱۵ سال اخیر- مناطق جنگلی که دچار تخریب شده بودند، بازسازی و این عرصه‌ها مجددا به عنوان پوشش جنگلی شناسایی شدند.

رییس شورای عالی جنگل در پایان گفت: بر اساس آخرین آمار دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها که مرجع اصلی ارائه آمار منابع طبیعی کشور است، سطح جنگل‌های شمال کشور حدود دو میلیون هکتار است و بر اساس همین آمار سطح این جنگل‌ها حداقل در بعد کمی آن حفظ شده است.

بیشتر بخوانید: از سال ۷۵ تاکنون جنگل‌های شمال دچار یک کاهش سه برابری شده است

مرگ تدریجی ۴۱ هزار هکتار از جنگل‌های هیرکانیسید محسن موسوی تاکامی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران در آستانه هفته منابع طبیعی در جمع خبرنگاران با اشاره به اینکه متوسط فرسایش خاک در کشور ۱۶.۷ تن در هکتار است، اظهار کرد: متوسط فرسایش خاک در مازندران بالاتر از میانگین کشور بوده و این مساله وظیفه ما را سنگین تر می کند تا وضع موجود پوشش گیاهی را حفظ و ارتقا دهیم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران با اعلام اینکه ۴۱ هزار هکتار از جنگل های هیرکانی شمال کشور دچار آفت بلایت و شب پره شمشاد هستند، افزود: از این میان ۷۵۰۰هکتار از شمشادهای حوزه این اداره کل آلوده به این آفتِ مقاوم شدند.

در کنترل آفت شب پره شمشاد موفق نبودیممدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران- ساری در رابطه با موفقیت و عدم موفقیت مبارزه با آفت شمشاد با اشاره به اینکه این آفت در ۶ نسل تکثیر می شود و مبارزه کردن با آن سخت است، خاطرنشان کرد: متاسفانه در کنترل آفت شب پره شمشاد موفق نبودیم اما دست روی دست نگذاشتیم و در حال مبارزه هستیم.

موسوی با اشاره به عملکرد اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران در رابطه با زراعت چوب، گفت: امسال استقبال خوبی در رابطه با زراعت چوب صورت گرفت و علاوه بر ۲۰۰ هکتار تعهد، توانستیم ۲۵۰ هزار هکتار مازاد را نیز اجرایی کنیم.

نهالی نداریم تا در اختیار کشاورزان قرار دهیموی با بیان اینکه استقبال خوب مردم موجب شد با کمبود ۱۵۰ هزار اصله نهال مواجه شویم، یادآور شد: کشاورزان زمین هایشان را گودبرداری کردند اما متاسفانه نهالی را نداریم تا در اختیارشان قرار دهیم.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری با اعلام اینکه تعطیلی نهالستان ها موجب این کمبود شد، اضافه کرد: امسال در مقابل حجم تقاضاها غافلگیر شدیم اما برای سال آینده برنامه ریزی داریم.

 استقرار کارخانه چوب و کاغذ در مازندران اشتباه استموسوی با تاکید بر اینکه صنایع سلولزی نباید به جنگل وابسته باشند، گفت: استقرار کارخانه چوب و کاغذ در مازندران از ابتدا اشتباه بود و به بهانه ایجاد اشتغال نباید این اتفاق رخ می داد.

وی وجود چوب های قاچاق در آرین سینا را تایید کرده و افزود: شرایط امروز چوب و کاغذ مازندران ناشی از وابسته بودن این صنعت به دولت است.

آبخیزداری، بهشهر و نکا را از سیلاب نجات داداین مسئول با اشاره به اینکه عملیات آبخیزداری در مناطق بالادست در شهرستان های نکا و بهشهر از خسارت های احتمالی سیلاب جلوگیری کرد، گفت: اگر عملیات آبخیزداری در بهشهر اتفاق نمی افتاد سیل به این شهرستان ۱۰۰ میلیارد تومان خسارت وارد می کرد که با هزینه کردن تنها ۸۰۰ میلیون تومان برای احداث بند سرشاخه گیر، شاهد این اتفاقات ناگوار نبودیم.

بیشتر بخوانید: نابودی جنگل های شمال به واسطه دخالت بشر

مرگ مشکوک شمشادهای شمالپیش از این رئیس انجمن جنگلبانی کشور، بیماری شمشاد جنگل‌های شمال را مشکوک دانست و گفته بود: وقتی در مدت ۵ سال دو مشکل بزرگ بیماری و پس از آن آفت که نوعی پروانه است فقط برای یک گونه اتفاق می‌افتد جای سوال دارد و چگونگی امکان وقوع آن باید مورد بررسی قرار گیرد.

هادی کیا دلیری، عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی واحد علوم و تحقیقات تهران در گفت و گو با خبرنگار ایسنا به استناد پژوهش‌ها و مطالعات جهانی انجام گرفته بر روی گونه شمشاد، خاطرنشان کرد: مطابق تحقیقات منابع خارجی، این درخت منبع مهمی در درمان سرطان‌ها به شمار رفته و حتی گمانه زنی در مورد تأثیرات آن بر توقف بیماری ایدز نیز وجود دارد.

وی، عامل دیگر ایجاد شبهه و سو ظن در این مورد را مربوط به موضع آغاز طغیان آفت، اعلام و اظهار کرد: محل شروع از حوالی نمک آبرود شهرستان چالوس گزارش شده و بیانگر این است که احتمال ورود آفت از طریق مسافران به آن منطقه وجود دارد.

نابودی شمشاد برابر با نابودی زیستگاهاین محقق، مؤلف، پژوهشگر و استاد دانشگاه در ادامه با بیان اینکه در واقع این درختان شمشاد نیستند که از بین می‌روند بلکه یک اکوسیستم نابود می‌شود، گفت: حیات بسیاری از حشرات و میکرو ارگانیسم‌ها به وجود گونه‌های متعدد شمشاد وابسته بود و حتی بسیاری از حیوانات نیز آن‌را زیستگاه خود می‌دانند.

وی، از بین رفتن یک گونه جنگلی را معادل نابودی یک توده زیستی شامل گیاهان و جانوران وابسته به آن دانست و هشدار داد: برخی از گونه‌های جانوری نسبت به زیستگاه خود بسیار حساس بوده و اگر زیستگاه آنان از بین برود نابود خواهند شد و یکی از دلایل انقراض ببر مازندران، از بین رفت زیستگاه این حیوان بود نه اینکه شکار بی رویه شده باشد.

رئیس انجمن جنگلبانی کشور، گونه‌های با سطح پراکنش کم را بسیار مستعد انقراض برشمرد و تاکید کرد: اگر بخشی از گونه کمیابی از دست برود یعنی به سمت انقراض حرکت کرده و اگر هم حتی تمام گونه نابود نشود باید توجه داشت که حجم بزرگی از ژن‌های این گونه از دست رفته که قابل بازگشت نیست.

کیا دلیری با اشاره با یادآوری اینکه بسیاری از تذکرها و هشدارها بارها به مدیران به صورت شفاف، محکم و دقیق بیان شده است، تصریح کرد: مدیران تنها این موارد را به یکدیگر انتقال داده و خویش را توجیه کرده‌اند که باید گفت از دست رفت بسیاری از گونه‌های جنگل بواسطه این سهل انگاری و تغافل مدیران رخ داده است.

بیشتر بخوانید: هشدار درباره نابودی جنگلهای شمال

نابودی جنگل‌های شمال تا ۳۰ سال آیندهوی از نابودی جنگل‌های زاگرس تا ۳۰ سال آینده خبر داد و افزود: اگر روند کنترل و نظارت نداشتن بر جنگل‌ها به همین شکل ادامه داشته باشد نابودی جنگل‌های زاگرس بعید نبوده و تا ۳۰ سال آینده نیز جنگل‌های شمال به وضع کنونی زاگرس تبدیل خواهند شد.

کیا دلیری به راهکارهای گوناگون حفاظت و کنترل جنگل که توسط کارشناسان و محققین ارائه شد، اشاره و اظهار کرد: با وجود تمام راه حل‌های معرفی شده اما با وجود مدیرانی که تنها نمایش خدمت رسانی انجام می‌دهند، حل این مشکل بی نتیجه مانده و جنگل‌های شمال تا ۳۰ سال آینده به وضعیت کنونی جنگل‌های زاگرس بدل خواهند شد.

فروپاشی اکوسیستم از دلایل طغیان آفات جنگل‌های شمالرئیس انجمن جنگلبانی کشور، شروع تصاعدی طغیان آفات و بیماری‌ها در جنگل‌ها را از سال ۷۵ اعلام و خاطرنشان کرد: یکی از دلایل طغیان آفات، فروپاشی اکوسیستم است به این معنا که اکوسیستم نتوانسته خود را در برابر هجوم آفات و بیماری‌ها تعدیل و کنترل کند.

وجود ۳۰۰ هزار هکتار جنگل آفت زدهعضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی واحد علوم و تحقیقات از وجود تقریبی ۳۰۰ هزار هکتار مساحت جنگلی تحت طغیان آفات سخن گفت و تاکید کرد: ۷۰ گونه از بیماری‌ها، آفات و حشرات عوامل طغیان بودند که این موضوع در ۷ سال اخیر شدت مضاعف و خاصی داشته است.

وی با تصریح اینکه پس از نابودی تقریبی شمشادهای خزری اکنون درختان "ممرز" موجود در گلدان نیز در حال خشک شدن هستند، ادامه داد: حدود ۳۰ درصد جنگل‌های شمال را "ممرز" تشکیل می‌دهد؛ علاوه بر این باید اضافه کرد که درختان بلوط شمال نیز دچار همان بیماری زغالی شدند که در زاگرس وجود داشت.

از بین رفتن بیش از ۱۲۶ هزار هکتار جنگل با آفات خارجیکیادلیری، آفات خارجی که از کشورهای دیگر به ایران وارد شده اند را مسبب از بین رفتن مقدار ۱۲۶ هزار از ۳۰۰ هزار هکتار جنگل کشور دانست و در ادامه عوامل اضمحلال اکوسیستم را اینگونه معرفی کرد: دستکاری انسان در اکوسیستم و برهم زدن تعادل آن در کنار تغییرات اقلیمی و خشکی از عوامل اثرگذار و تشدید کننده نابودی اکوسیستم جنگل است.

رئیس انجمن جنگلبانی، جنگل را مجموعه‌ای از عناصر معرفی کرد و افزود: درختان، گیاهان، میکرو ارگانیسم‌ها و حیوانات و در مجموع وجود گونه‌های متعدد گیاهی تا جانوری که هر کدام نقش خود را در حفظ و بقای اکوسیستم جنگل ایفا می‌کنند جنگل را تعریف می‌کنند که اکنون تنها شاهد یکی از عناصر جنگل یعنی درختان سبز هستیم.

وی با اشاره به اینکه انسان بسیاری از گروه‌ها و اکوسیستم‌های کوچک که نقش حفظ و ایجاد جنگل را عهده دار بودند را نابود کرده است، عنوان کرد: حیات وحش که شامل حیوانات و جانوران گیاهخوار و گوشت خوار بوده و سبب تعدیل و کنترل اکوسیستم می‌شوند دیگر به مقدار گذشته و معنای واقعی قابل مشاهده نیست و بسیاری از جانوران را نمی‌توانیم اکنون در جنگل‌ها ببینیم.

 بیشتر بخوانید: معرفی زیباترین جنگل های ایران

انتقاد از ضعف سازمان حفظ نباتات در ورود آفات خارجی به کشوراین محقق، مؤلف، پژوهشگر و استاد دانشگاه با انتقاد از ضعف سازمان حفظ نباتات در مورد ورود آفات خارجی به کشور گفت: این سازمان وظیفه قرنطینه گیاهان ورودی به کشور و ریشه‌یابی مشکل آفات را برعهده داشته و باید مشخص کند که این آفات از چه طریقی وارد کشور شده‌اند.

کیا دلیری، ورود آفات به داخل را از طریق نهال، افراد و گل و گیاه وارداتی عنوان کرد با تصریح اینکه سازمان حفظ نباتات در موضوع قرنطینه به ویژه در بخش جنگل ضعیف عمل کرده است، تاکید کرد: این سازمان هیچ برنامه‌ای برای این موضوع نداشته و حتی دیرتر از سایرین از آفات و بیماری‌ها و شیوع آن در جنگل مطلع شد در حالی‌که این مجموعه باید پیش تر از دیگران متوجه شده و اعلام هشدار می‌کرد.