زیست انلاین: پیش بینی می شود که جنگ های آینده نه بر سر کشور گشایی و نه بر تغییر سیاست ها خواهد بود . جنگ های آینده بر سر آب و غذا به وقوع می پیوندد.

بررسی ها نشان می دهد تا سال ۲۰۲۵ بیش از ۳/۵ میلیارد نفر در دنیا در معرض بحران آب قرار خواهند داشت. از این میان کمتر از ۱/۲ میلیارد نفر به آب سالم دسترسی خواهند داشت.

حسن  فتحی زاده  کارشناس اقتصادی  و استاد دانشگاه  در گفت و گو با زیست انلاین می گوید: از مجموع آب‌های کره زمین تنها یک دهم درصد آن، آب شیرین و در دسترس انسان‌هاست. از کل آب‌هایی که سالانه در جهان مصرف می‌شود، ۷۰ درصد در بخش کشاورزی، ۲۰ درصد در بخش صنعت و فقط ۱۰ درصد برای مصارف خانگی به‌کار می‌رود. بدین ترتیب، صرفه‌جویی در بخشی که کمترین سهم را دارد راه حل مناسبی برای حل مشکل کم‌آبی نیست.

این کارشناس در ادامه می گوید: در تجارت کالا در سالهای اخیر واژه ای به وجود امده است که به آن تجارت آب مجازی می گویند . عددی که در این میان تعریف شده است این است که این تجارت ۱۳۴۰ میلیارد متر مکعب محاسبه می شود که ۶۰% آن مربوط بـه محصـولات کشاورزي، ۱۴% آن مربوط به تجارت ماهی و غذاهاي دریایی، ۱۳% آن مربوط به تجارت دام و ۱۳% مربوط به تجارت گوشت بوده است.

این استاد دانشگاه  در ادامه می گوید : آب مجازی با بهره وری آب رابطه عکس دارد یعنی با افزایش بهره‌وری آب، مقدار آب مجازی در محصول یا کالای مورد نظر کاهش می‌یابد.در کشور ما به دلیل پایین بودن بهره وری مصرف آب کشاورزی بالا است  به همین دلیل تجارت آب مجازی و واردات محصولات آب بر می تواند بسیار موثر باشد مثلا مدتی است که مساله خودکفایی گندم مطرح است اما مشکل اینجا است که گندم یکی از آب بر ترین محصولات به حساب می آید و این موضوع می تواند مشکلات زیادی را به کشور تحمیل کند و می توان به جای خودکفایی در این خصوص میزان واردات این محصول را افزایش داد.

بنابراین بهترین راهکار در شرایط موجود، توسعه هرچه بیشتر تجارت آب مجازی است. در واقع کشورهای کم‌آب می‌توانند با تجارت آب مجازی و واردات محصولات آب‌بر، مقدار آب موردنیاز برای تولید آنها را ذخیره کنند. بیشترین حجم تجارت جهانی آب مجازی مربوط به محصولات کشاورزی است و در بین آنها گندم بالاترین میزان را دارد. در جداول زیر،  کشور های بزرگ صادرکننده و واردکننده آب مجازی خالص  فهرست شده‌اند.

این کارشناس در ادامه می گوید :طبق آمارهای سازمان های بین المللی ایران بیش از ۱۵ میایارد متر مکعب اب مجازی وارد می کند و این رقم ایران را در رتبه هشتم جهانی قرار داده است . نکته جالب اینجاست که ژاپن که هیچ مشکلی در این زمینه ندارد رتبه اول را به خودش اختصاص داده است

فتحی زاده  در ادامه می گوید : با یک مثال دیگر این موضوع را بیشتر توضیح می دهیم در آلمان بحث صرفه جویی آب توانسته است میزان زیادی از مشکلات را در این کشور حل کند آنها حتی ظرف هایی را که کفی هستند  را با آب، آبکشی نمی کنند و با دستمال نم دار خشک می کنند این کار باعث افزایش سطح آب‌های زیرمینی می شوند.

اما در مقابل صرفه‌جویی در مصرف آب قابل رویت، آلمان با واردات ۱۲۵ میلیارد متر مکعب آب مجازی بعد از آمریکا و ژاپن در جایگاه سوم قرار دارد. دلیل این امر حجم بالای واردات و مصرف محصولات کشاورزی‌ست. مصرف روزانه‌ی آب مجازی هر شهروند آلمانی حدود ۵۰۰۰ لیتر (که نیمی از آن وارداتی‌ست) تخمین زده شده که تفاوتی عظیم با مصرف روزانه ۱۲۱ لیتر آب قابل رویت دارد.

وی در ادامه می گوید: یک مثال دیگر در مورد برنج هم این است که در برنج تایلند و هند کمتر از برنج‌ مراکش و پاکستان از ذخایر آبی استفاده می‌شود. همچنین هرچه زمان استفاده از اجناس مصرفی دیگر مانند پوشاک، موبایل، کامپیوتر و غیره طولانی‌تر باشد، سهم آب مجازی در سرانه‌ی مصرف کمتر است. در نتیجه استفاده از اجناس دست دوم، به کاهش سرانه‌ی آب مجازی آن‌ها می‌انجامد.

فتحی زاده در ادامه می گوید : این ها در کنار هم سبب می شود که تجارت آب مجازی بسیار پر اهمیت شود و در همه ابعاد زندگی ما نقش داشته باشد.