زغال‌سنگ طلای سیاه یا بلای جان؟

به گزارش زیست آنلاین، آلودگی هوا سالانه جان ۵۰ هزار نفر را در کشوری که ۳۸ میلیون نفر جمعیت دارد،‌ می‌گیرد. یورونیوز به قلب منطقه‌ای در لهستان رفته که از مدتها پیش «قلمرو زغال سنگ» این کشور است.

«ذرات زغال‌سنگ را در دهان و بینی و چشمهایمان حس می‌کنیم»روستای زیبای «ویکتوف» واقع در دره لبرتس در مرز جمهوری چک و لهستان قرار دارد. به نظر می‌رسد یکصد ساکن این روستا زندگی آرامی دارند. اما مدتی است که اضطراب بر این روستا سایه افکنده است. یکی از ساکنان این روستا می‌گوید:‌ «عمق آب قبلا در اینجا به یک متر می‌رسید، اما از سال گذشته عمق این نهر بسیار کم شده و نهر تقریباً خشک شده است».

گرمایش جهانی و معادن زغال سنگ موسوم به «تورو» (TOUROV) که در آن سوی تپه در لهستان قرار دارد، علت خشکی رودخانه است. ساکنان ویکتوف نگرانند. زیرا مصرف سنگین آب در این معدن، آب‌های زیرزمینی تمام این ناحیه را در معرض تهدید قرار داده است.

به بوگاتینیا یا درغرب لهستان می‌رویم. شهری در مجاورت معدن زغال سنگ تورو که شهرتش را مدیون معادن زغال سنگ است. اما این شهرت بهایی هم دارد:‌ نیروگاه توروو از نظر آلوده کردن محیط زیست یکی از پنج نیروگاه اول در اروپاست که در آنها با زغال‌سنگ برق تولید می‌شود. یکی از ساکنان بوگاتینا می‌گوید:‌ «سوزاندن و استخراج زغال سنگ برای سلامتی ضرر دارد. گرد و غبار ناشی از زغال سنگ و ذرات ریز آن باعث خفگی می‌شود. اما به طور مرتب استانداردها نقض می‌شود. ذرات را در دهان و بینی و چشمهایمان حس می‌کنیم. گرد و غبار روی همه چیزهایی که در اطرافمان هست، دیده می‌شود».

آلودگی هوا در لهستان سالانه ۵۰ هزار قربانی می‌گیرددیوان دادگستری اروپا می‌گوید لهستان قوانین جلوگیری از آلودگی هوا را نقص و استاندارهای مربوط به کیفیت آب و هوا را رعایت نمی‌کند. اما ۴۰ درصد خانوارها در این کشور برای گرمایش و پخت‌وپز از زغال سنگ استفاده می‌کنند.

در شهر کاتوویتس در ناحیه سیلزی در جنوب لهستان هستیم. شهری که به تازگی میزبان کنفرانس تغییرات آب وهوایی بود. فعالان محیط زیست در خیابان‌ها به مردم ماسک می دهند. آنها تلاش می‌کنند سطح آگاهی مردم را بالا ببرند. به گفته آژانس محیط زیست اروپا، هر سال آلودگی هوا جان ۵۰ هزار نفر را در این کشور می‌گیرد. پاتریک یکی از فعالان محیط زیست در کاتویتس می‌گوید:‌ «از ۵۰ شهری که جزء آلوده ترین شهرهای اروپا به شمار می روند، ۳۳ شهر در لهستان قرار دارند. زغال سنگ یکی از دلایل گرمایش جهانی است به همین دلیل هم باید استفاده از این سوخت را متوقف کنیم».

اما ایده توقف استفاده از زغال‌سنگ چالشی واقعی برای منطقه سیلزی به شمار می رود. ۸۵ هزار شغل در این منطقه به طور مستقیم و چهار برابر این میزان هم به طور غیر مستقیم به صنعت زغال سنگ وابسته هستند.

تخریب جنگل‌های «هامباخ» در آلمان؛ عصر زغال سنگ همچنان قربانی می‌گیردجنگل «هامباخ» در ایالت نوردراین-وستفالن در آلمان این روزها صحنه رویارویی فعالان محیط زیست و طرفداران استفاده از زغال سنگ شده است. این منطقه جنگلی در نزدیکی معادن روباز زغال سنگ موسوم به «هامباخ» قرار دارد. از چهار دهه پیش تا کنون، حدود ۴۰۰۰ هکتار از جنگل‌های بکر این منطقه برای استخراج از معادن روباز از بین رفته‌ و این کار هنوز هم ادامه دارد. شرکت تولید انرژی موسوم به RWE که یکی از بزرگترین شرکت‌های تولید انرژی در آلمان است قصد دارد تا اکتبر سال جاری میلادی بخش‌های دیگری از این جنگل را قدمتش به ۱۲ هزار سال پیش می‌رسد، برای گسترش معادل زغال سنگ «هامباخ» تخریب کند.

بیشتر بخوانید: جنگلکاری هم تراز با کاهش استفاده از سوخت فسیلی از سوی دیگر، آلمان اهداف جاه طلبانه‌ای برای استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر دارد. این کشور قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ میلادی سهم منابع تجدیدپذیر خورشیدی و بادی را از یک سوم به ۶۵ درصد برساند. این در حالی‌است که معادن روباز زغال سنگ همچنان منبع تولید برق در آلمان هستند. مخالفان می‌گویند ادامه استخراج از معادن باعث تخریب طبیعت و افزایش آلاینده های محیط زیست می‌شود.

در حالی‌که ماشین‌های جنگل‌زدایی همچنان مشغول نابود کردن درختان جنگلی هستند، سیاستمداران، کارشناسان، طرفداران و مخالفان زغال سنگ در آلمان در کمیسیون موسوم به «کمیسیون خروج از زغال‌سنگ» در برلین درمورد جدول زمانی توقف کامل استخراج زغال سنگ بحث می کنند. طرح پیشنهادی تا پیش از پایان سال جاری، ارائه خواهد شد.

کنشگران محیط زیست و طرفداران جنگل برای جلوگیری از تخریب جنگل‌های «هامباخ» از مدتها پیش در کلبه‌های درختی زندگی می‌کنند که روی درختان این جنگل ساخته‌اند. آن‌ها جنگل را به‌طور غیرقانونی اشغال کرده‌ و تا کنون بارها با نیروهای پلیس درگیر شده‌اند. این درگیری‌ها همزمان با شروع فاز جدیدی از تخریب جنگل شدت گرفته‌است. خبرنگار یورونیوز گزارشی از درگیری‌های که گاهی به خشونت نیز منجر شده، تهییه کرده‌ است.

بیشتر بخوانید: دولت های محلی خواهان دریافت خسارت از تولید کننده های سوخت فسیلی هستند عملیات بی سابقه پلیس برای تخلیه جنگل‌های «هامباخ»در اطراف جنگل‌های «هامباخ» در آلمان نیروهای پلیس خود را برای انجام عملیات آماده می‌کنند. صدها نفر از افراد واحد ویژه پلیس وارد محوطه‌ ای در جنگل می‌شوند که فعالان محیط‌ زیست به طور غیرقانونی آن را «اشغال» کرده‌اند. این افراد در اعتراض به از بین بردن جنگل برای گسترش معادن روباز زغال سنگی که در این نزدیکی است، به اینجا آمده‌اند.

حدود ۲۰۰۰ پلیس در عملیات تخلیه جنگل از فعالان محیط زیست شرکت حضور دارند. وسعت این عملیات در منطقه «نوردراین-وستفالن» در آلمان بی سابقه است. هدف معترضان، توقف عملیات تخریب جنگل‌های «هامباخ» است.

فعالان حدود ۶۰ کلبه‌ روی نوک درختان ساخته اند. آنها از مدتها پیش در این کلبه‌ها جمع شده و برای دو هفته آب و غذا ذخیره کرده اند. پلیس، نیروهای ویژه را به همراه آورده است که بتوانند بالای درختان بلند، دست به عملیات بزنند. اماعملیات به‌کندی پیش می رود زیرا معترضان خود را به خانه های چوبی‌شان زنجیر کرده‌اند.

دستگاه استخراج زغال سنگ

«دوران استفاده از زغال سنگ به پایان رسیده است»تنها چند دقیقه بعد از صحبت کردن با یکی از کسانی که در این کلبه‌های زندگی می‌کنند، سرو کله ماشین‌ جنگل‌زدایی پیدا می‌شود. یکی از معترضان می‌گوید:‌ «شاید کاری که می‌کنند قانونی باشد اما کاملا غیرمنطقی است. در حال حاضر سیاستمداران در برلین مشغول بحث درباره برنامه حذف کامل زغال سنگ هستند. از نظر ما، دوران استفاده از زغال سنگ به پایان رسیده است».

یکی دیگر از معترضان می‌گوید: «اتفاقاتی که این روزها در آلمان رخ می‌دهد باورکردنی نیست. فرض بر این است که ما در مبارزه علیه تغییرات اقلیمی پیشرو هستیم. می‌توانستند این جنگل را به نشانه پایان دادن به عصر استخراج زغال‌سنگ حفظ کنند. اما الان آن را جلوی چشم ما نابود می‌کنند. این غیرمنطقی و باورنکردنی است». اکثرا راه مخالفت مدنی را در پیش گرفته اند. اما «ارهات نیمتز» یکی از مقامات منطقه می‌گوید برخی از آنها به روش‌های دیگر متوسل می‌شوند. او می افزاید: «دیشب وقتی که از جنگل «هامباخ» بیرون آمدیم دو نفر که چهره‌شان را پوشانده بودند به سمت ما کوکتل مولوتف پرتاب کردند. ما داخل یک ماشین پلیس بودیم . کوکتل مولوتف ها منفجر شدند». مقامات منطقه ای هشدار داده که اعتراضات ممکن است به خشونت کشیده شود:‌ بعد از اینکه چند نفر که صورتشان را پوشانده‌ بودند به طرف پلیس سنگ پرتاب کردند، پلیس برای هشدار شلیک کرده است.

معترضان هفت دهکده روی درخت ساخته‌اند. آن‌ها برای کند کردن حرکت ماشین‌های پلیس، گودال حفر کرده و کمی آن طرف‌تر هم مانع گذاشته‌اند.

به یکی از این دهکده‌های کوچکی می رسیم. معترضان، به ما اجازه می‌دهند از آنها فیلمبرداری کنیم. تعدادی از این افراد چند سال است در این خانه‌های درختی که در ارتفاع ۲۵ متری زمین زندگی می‌کنند و مبارزه‌ای طولانی را علیه شرکت آلمانی تولید انرژی موسوم به RWE آغاز کرده‌اند.

معادن روباز زغال سنگ؛ سرزمین مردگانشیوا یکی از این افراد است که از یک سال پیش در یکی از این خانه‌های درختی زندگی می‌کند. از شیوا می پرسیم آیا در اعمال خرابکاری مشارکت داشته است یا نه. از جواب دادن طفره می رود.

زن جوان ضمن اشاره به «واکنش‌های خشونت‌‌آمیز پلیس» می‌گوید: «شرکت تولید انرژی RWE شرکت بزرگی است و پول زیادی هم دارد. زغال‌سنگ دارند به دنبال گسترش معدل زغال‌ سنگ است. کارهای ما غیرقانونی است. با روش‌های قانونی مبارزه نمی‌کنیم. زمین‌هایی که اشغال کرده‌ایم متعلق به شرکت تولیدکننده انرژی RWE است. اینجا می‌بایست منطقه طبیعی حفاظت شده اعلام می‌شد در حالیکه این شرکت آن را خریده است. اگر یک ماشین معدنی را از کار بیندازیم به همان مجازاتی محکوم می‌شویم که برای حمله به انسان در نظر گرفته شده است. این اشتباه است. چیزها را باید از هم تفکیک کرد. خراب کردن این ماشین‌ها اقدام خشونت‌‌آمیز نیست. من هرگز از رفتار خشونت‌آمیز علیه انسان یا هیچ موجود زنده‌ای حمایت نمی‌کنم».

از لحن شیوا بوی خشونت به مشام نمی‌رسد. او با آرامش صحبت می‌کند. در حالیکه نیروهای پلیس مشغول عملیات تخلیه جنگل‌ها هستند. شیوا داستان لحظه ای را برایمان تعریف می‌‌کند که تصمیم گرفته به اعتراضات به تخریب جنگل بپیوندد.

او می‌‌گوید: «به این زمین وسیع و گسترده نگاه کردم. به نظرم سرزمینی مرده و ترسناک بود؛ شبیه منظره روی سطح ماه. کمی دورتر در افق نیروگاه‌های زغال‌سنگ را دیدم ؛ دودهای خاکستری را می‌دیدم که از دودکش‌ها بیرون می‌آمد. از دیدن این منظره و غبارهای شناور در هوا شوکه شدم. احساس کردم نمی‌توانم نفس بکشم. بعد به پشت سرم نگاه کردم و چشمم به رنگها و هماهنگی این جنگل زیبا افتاد که صدای باد و آواز پرندگان از آن به گوش می‌رسید. هنوز هم وقتی یادم می‌افتد موی تنم از وحشت سیخ می‌شود».

یکی از معادن زغال سنگ

آيا تولید برق از سوخت فسیلی را باید یک مرتبه متوقف کرد یا به مرور؟به سمت معادن روباز می‌رویم. توقف استخراج زغال سنگ برای شرکت تولید انرژی RWE بدون هزینه نخواهد بود. بستن این سایت یک شبه ۴ الی ۵ میلیارد یورو برایش ضرر دارد.

مساحت این معدن روباز ۸۵ کیلومتر مربع است. شرکت تولید انرژی RWE قرار مصاحبه با یورونیوز را لغو کرد.

شرکت RWE می‌گوید ۲۱ هزار شغل را در سراسر آلمان به طور مستقیم زغال سنگ مربوط است. تنها در این منطقه ۱۰ هزار شغل از بین می‌رود.

طرفداران استخراج زغال سنگ در شرکت RWE استدلال دیگری هم دارند:‌ زغال سنگ هنوز یک منبع قابل اعتماد تامین انرژی است و نیروگاه‌های زغال سنگ سهم بزرگی در تامین برق صنایع پرمصرف دارند. عده ای از محققان می‌‌گویند که قطع وابستگی به انرژی هسته‌ای و سوخت فسیلی به طور همزمان، آلمان را با مشکلی جدی در زمینه تامین انرژی روبرو می کنند. اما مخالفان می‌گویند آلمان می‌تواند همزمان از انرژی هسته‌ای و سوخت فسیلی رها شود.

طنز ماجرا اینجاست که آلمان ادعا می‌کند پیشگام مبارزه با تغییرات آب و هوایی است، در حالیکه ۳۷ درصد برق کشور از سوخت‌های فسیلی تامین می‌شود.

«اگر یک شبه استخراج زغال سنگ را متوقف کنیم، تمام مشاغل مرتبط با آن از بین می‌رود»

روستای «مورشنیش» (MORSCHENICH) نیز قرار است به سرنوشت جنگلهای «هامباخ» دچار شود. تا سال ۲۰۲۴ میلادی این روستا دیگر وجود نخواهد داشت. حدود دو سوم ساکنان روستا را ترک کرده‌اند.

شگفت‌‌آور اینکه هنوز برخی از مردم محلی موافق استخراج زغال سنگ قهوه‌ای هستند. استدلال آن‌ها این است که تمام کمپانی های بزرگ صنعتی به سوختهای ارزان مثل زغال سنگ نیاز دارند. زیرا استفاده از انرژی‌ها جایگزین هنوز به اندازه کافی توسعه نیافته است. آنها معتقدند تا زمانی‌که زغال سنگ در این زمین‌ها وجود دارد باید مورد بهره‌برداری قرار بگیرد.

پترا یکی از این افراد است و می‌گوید: «اگر یک شبه استخراج زغال سنگ را متوقف کنیم، تمام مشاغل مرتبط با آن از بین می‌رود. تصور کنید چه اتفاقی برای این خانواده‌ها و فرزندانشان خواهد افتاد؟ فقط موضوع محیط زیست نیست. سوال این است: اگر نان آوران صدها و هزارها خانواده یک شبه کار خود را از دست بدهند، چه بر سر کودکانشان خواهد آمد؟»

بیشتر بخوانید: مدی بانک میلیون ها دلار از سرمایه گذاری در صنایع سوخت فسیلی را لغو کرد یکی دیگر از ساکنان روستای MORSCHENICH که با توقف یکباره استخراج زغال‌سنگ مخالف است می‌گوید: «نمی توانید یک مرتبه این کار را انجام بدهید. نمی توانید وابستگی انرژی یک کشور به سوخت فسیلی را یکباره قطع کنید و بگویید می‌خواهیم ۱۰۰ درصد از انرژی‌های سبز استفاده می کنیم. این کار عملی نیست».

عده ای از ساکنان محلی از کارهای افراطی معترضان انتقاد می کنند:‌ از تخریب زیرساختهای RWE از سوزاندن ترانسفورها؛‌ آسیب زدن به واگنهای حمل زغال سنگ و حمله به ماشین آلات.

«وندلین» چوپان از دردسرهایی می‌گوید که اقدامات معترضان برای خودش و گوسفندانش درست کرده اند. او به یورونیوز می‌گوید: «باتری‌ و کنترل حصار الکتریکی را دزدیده اند. حصارهای من را بریده‌اند. این افراد بیمار و جنایتکار حرفه‌ای هستند. ده تا از حصارهای زمین من را بریده اند ، طول هر حصار ۵۰ متر است. هر حصار کوچک حداقل سه بار قطع شده و برخی از آنها حتی چهار یا پنج بار».

«درخت می‌کاریم تا جنگل را گسترش بدهیم»از چند سال پیش، معترضان تخریب جنگل تجمع برگزار می‌کنند. در ابتدا معترضان حدود ۵۰ نفر بودند. دستور تخلیه منطقه هامباخ، تعداد آنها را به ۶۰۰۰ نفر رسانده است. میکائل زوبل یکی از کسانی است که اعتراضات امروز را سازماندهی کرده است.

او می‌‌گوید: «طی دهه‌ها شرکت RWE شبکه روابط بسیار گسترده ای در عرصه سیاست و رسانه‌ها و اتحادیه های کارگری به وجود آورده است. به همین دلیل مبارزه با آن دشوار است. نگاهی به تبلیغاتشان بیندازید:‌ با واقعیت جور در نمی‌آید. آلمان میخواهد تا پایان سال جاری میلادی جدول زمانی توقف استخراج زغال سنگ را اعلام کند. چالش بسیار بزرگی است. باید دست کم تا زمانیکه تکلیف جدول زمانی حذف زغال سنگ مشخص شود به قطع درختان و از بین بردن دهکده ها خاتمه بدهیم.

یکی از مخالفان می‌‌گوید: «ما با استخراج زغال زنگ مخالفیم. استفاده از سوخت‌های فسیلی یکی از بدترین راههای تولید برق است. میزان انتشار آلاینده‌های ناشی از زغال سنگ از هر سوخت دیگری بیشتر است. امروز ما قصد داریم در اینجا درخت بکاریم تا به جای نابودی جنگل، آن را گسترش بدهیم.»

https://zistonline.com/vdciw5ay.t1a352bcct.html