ارزیابی تاثیر شیوه های جنگل شناسی بر ژنتیک جنگل و تنوع ژنتیکی

به گزارش زیست آنلاین، در جهت حفظ و تداوم بقا تنوع ژنی درختان جنگلی، باید در مدیریت آن دقت بالایی به کار گرفته شود تا از نابودی ژن های گونه های نایاب و کمیاب حفاظت شود در این راستا با بکارگیری شیوه های درست جنگل شناسی در ایران می توان بهترین راه حل ها را در جهت مدیرت درست و حفاظت از تنوع ژنی در جنگل به کار برد. با انجام شیوه های درست مدیریت جنگل شناسی میتوان از ژن های پایه ها ی مادری خوش فرم و با ژنوتیپ و فنوتیپ های نادر و خوب از نابودی آنها جلوگیری و در جهت گسترش فنوتیپ های با اثرات مثبت اقدام کرد.

ذخایر ژنتیکی توده های جنگلیتنوع ژنتیکی برای حفظ سلامت بلندمدت جمعیت های زیستی ضروری است زیرا عاملی حیاتی در انعطاف پذیری فیزیولوژیکی گونه برای سازگاری و بقای طبیعی و تغییرات انسان ساز محیط است. این مفهوم برای توده های جنگلی ضروری تر است زیرا درختان قدرت تحرك کمی دارند و در عین حال با تغییرات زیست محیطی گسترده تری در طول زندگی طولانی خود مواجه هستند. کاهش ذخایر ژنتیکی توده های جنگلی سبب کاهش سلامت، سازگاری و تولید بلند مدت آنها خواهد شد و اثرات جبران ناپذیری بر تولیدات و خدمات جنگل می گذارد.

فعالیتهای زیادی شامل تغییر اقلیم، تغییر کاربری زمین های جنگلی، تخریب جنگل و یکی از مهمترین آنها روشهای مدیریت در جنگلها به دست بشر انجام می شود که بر ژنتیک جنگلها اثرات نامطلوب دارند. این مدیریت اغلب به صورت قطع تعداد زیادی از درختان (ژنهای موجود در این درختان) از یک اکوسیستم طبیعی جنگلی در زمانی کوتاه است (Schaberg et al., ۲۰۰۳). انسان از زمانی که اکوسیستمهای جنگلی را مورد بهره برداری قرار داده است بصورت عمدی یا غیرعمدی ذخیره های ژنی گونه های درختی را تغییر داده است. در این میان تنها اکوسیستمهایی که از تنوع ژنتیکی پویایی برخوردارند، باقی خواهند ماند. بنابراین در مدیریت جنگل باید جنبه های ژنتیکی نیز در نظر گرفته شوند تا استمرار بقا و توانمندی تکامل جمعیتهای درختان حفظ شود. مدیریت جنگلها بسته به نوع روشهای عملی مورد استفاده به شیوههای مختلف، منابع ژنتیک را تحت تأثیر قرار می دهد . از این رو امروزه بررسی اثرات مدیریت جنگل بر روی ساختار ژنتیکی درختان مورد توجه است (صالحی شانجانی، ۱۳۸۹ ). در این زمینه مطالعات مختلفی بر روی شیوه های مختلف جنگلشناسی و اثرات آن بر ویژگی های ژنتیکی درختان انجام شده است.

بیشتر بخوانید: پارادایم آموزش و ترویج شبکه ای و تکثرگرا منابع طبیعیسابقه پژوهشبررسی اثرات شیوه های جنگل شناسی با انتخاب فنوتیپی درختان بر تنوع ژنتیکی گونه Picea glauca در توده ه ای مسن، توده های با زادآوری مصنوعی و طبیعی و توده ه ای با انتخاب فنوتیپی به منظور بررسی اثرات آنها بر تنوع ژنتیکی انجام شده است. نتایج نشان دادکه تودههای مسن این گونه بیشترین تنوع ژنتیکی را داشتند در حالی که توده هایی که انتخاب فنوتیپ در آنها انجام شده بود کمترین تنوع ژنتیکی را داشتند. بر اساس این نتایج دریافتند حفاظت ژنتیکی منابع این گونه، مدیریت پایدار و حفظ منابع ژنتیکی این گونه ضروری است (Rajora, ۱۹۹۹).

در مدیریت جنگل باید جنبه ها ی ژنتیکی نیز در نظر گرفته شوند تا استمرار بقا و توانمندی تکامل جمعیتهای درختان حفظ شود

در مدیریت جنگل باید جنبه ها ی ژنتیکی نیز در نظر گرفته شوند تا استمرار بقا و توانمندی تکامل جمعیتهای درختان حفظ شود

بررسی اثر شیوه تدریجی پناهی بر تنوع ژنتیکی گونه های نشان داده است Abies amabilis وTsuga heterophyla که این شیوه جنگلشناسی اثر معنیداری بر تنوع ژنتیکی گونه Abies نداشت اما سبب کاهش تنوع ژنتیکی Tsuga شد. که این موضوع را به نوع وابستگی متفاوت این دو گونه به پایه های مادری نسبت دادند (۲۰۰۳, El Kassaby).

یکی از مؤلفه های مهم در مدیریت جنگل، انتخاب درختان است. این انتخاب ممکن است با در نظر گرفتن و یژگی های فنوتیپ درخت برای اصلاح جمعیتها و حذف درختان بدفرم باشد و یا سایر ویژگی های درخت مانند تولید بالای بذر باشد. اثر انتخاب مصنوعی بر روی ساختار ژنتیکی جمعیت های راش در جنگل های شمال نشان داد که حذف پایه های مادری درختان با توجه به ویژگی های فنوتیپی آنها سبب کاهش توانمندی ژنتیکی آینده گونه خواهد شد (صالحی شانجانی، ۱۳۸۹).

بررسی اثر مدیریت جنگلشناسی انتخابی (تک گزینی) بر روی تنوع ژنتیکی با مطالعه بر روی گونه Tsuga Canadensis با این هدف که برداشت تک گزینی و انتخاب بهترین درختان برای بهره برداری سبب کاهش ذخایر ژنتیکی و کاهش تعداد آلل های نادر خواهد شد، انجام شد و به این منظور سه توده با مدیریت طولانی مدت که برداشتها بصورت برداشت درختان کم قطر و بد فرم، برداشت درختان قطور و در محدوده قطری خاص و توده شاهد به صورت بدون مدیریت انتخاب شدند. نتایج این بررسی نشان داد که تعداد آللهای نادر در برداشت انتخابی کاهش یافت در حالیکه آللهای نادر در تودههای با برداشت درخان قطور افزایش یافت. کاهش آللهای نادر میتواند پتانسیل توده ها را در سازگاری با محیط و همچنین مقابله با تغییرات محیطی کاهش دهد. در حالیکه افزایش این آللها میتواند خوش فرمی تودهها را کاهش دهد (۲۰۰۳Schaberg et al., )

بررسی شیوه های جنگل شناسی شامل قطع یکسره و نهال کاری مجدد، روشهای تجدید حیات طبیعی درختان، انتخاب درختان بذرده و توده های شاهد بدون بهره برداری در توده های گونه Eucalyptus sieberi به عنوان یکی از گونه های مهم بومی کشور استرالیا نشان داد که تفاوت چشمگیری در توده های

مورد بررسی مشاهده نشد. این عدم تفاوت معنی دار ناشی از آن است که معمولاً در بررسیها به زادآوری بعدی توجه نمیشود در حالیکه با عملیات زادآوری و نهالکاری تا حدود زیادی می توان تنوع ژنتیکی را مجدداً به منطقه برگرداند و جنگل دوباره این تنوع را دست خواهد یافت (۲۰۰۳Glaubitz et al.,).

برای حفظ جنگل شناسایی ژنتیکی لازم است

بیشتر بخوانید: کاشت درخت، تعامل سازنده انسان و زمینروش کاردر مطالعات ژنتیکی در توده های جنگلی که تحت شیوه های پرورشی مختلف جنگل شناسی قرار گرفته اند، عموماً نمونه برداری از پایه های مادری و بذرهایشان به عنوان نسل بعدی انجام میشود و پارامترهایی از قبیل غنای آللی، تعداد آلل های نادر، هتروزیگوتی و غیره مورد بررسی قرار میگیرد (صالحی شانجانی، ۱۳۸۹).

نتایج و بحثنتایج مطالعات شیوه های مختلف جنگل شناسی نشان داده است که اگر انتخاب درختان به صورت انتخاب بهترین فنوتیپ باشد توده های مسن و توده هایی با زادآوری طبیعی هستند، به طور چشمگیری تنوع ژنتیکی بیشتری از توده های جنگل کاری شده و توده های با برداشت فنوتیپی خواهند داشت (۱۹۹۹Rajora,).

بررسی شیوه تدریجی پناهی نیز نشان داده است که این شیوه بر ساختار و تراکم درختان اثر بیشتری داشته و سبب کاهش ذخایر ژنتکی توده های جنگلی خواهد شد (El Kassaby, ۲۰۰۳). مطالعات فراوان دیگری نیز شامل بررسی اثر سیستم پناهی، برداشت های انتخابی، تنک کردن تجاری توده نشان از کاهش تنوع ژنی داشته اند. شیوه تنک کردن شدید با انتخاب فنوتیپ بر ساختار ژنتیکی توده های جنگلی در بلند مدت اثر نامطلوب خواهد داشت. در حالیکه فعالیتهای تنک کردن جزئی از سیستمهای تک گزینی و گروه گزینی سیستم های جنگل شناسی مناسبی برای جنگل ها محسوب می شوند و سیاست مدیریت پایدار بر پایه سیستم جنگلشناسی نزدیک به طبیعت و کاربرد شیوه های جنگل شناسی آمیخته از نظر حفظ غنای ژنتیکی کارآمدتر خواهد بود (صالحی شانجانی، ۱۳۸۹).

در جنگل شناسی همگام با طبیعت به مواردی همچون حفظ تنوع زیستی، حفاظت از جنگلها به عنوان ذخایر ژنتیکی و حفظ گونه های در خطر انقراض توجه زیادی می شود. شیوه های جنگل شناسی همگام با طبیعت و حفاظت از منابع ژنتیکی به ویژه ذخایر ژنی، توده های بذر ده و ذخایر جنگلی بسیار مطلوب و مناسب خواهد بود. جنگلشناسی همگام با طبیعت، استراتژی ویژه و بخشی از مدیریت پایدار جنگل است که مزایای بسیاری را از پویایی جنگلهای طبیعی برای بشر فراهم میکند (دلجویی و همکاران، ۱۳۹۲).

آنچه که مسلم است آن است که بهره برداری جنگل می تواند بر پلهای ژنی جنگل ها اثر بگذارد به طوری که گزارش شده است که ۷۵ درصد از ژنها می توانند با روش بهره برداری نادرست از جنگلها برداشت شوند و برای همیشه از بین بروند (Schaberg et al., ۲۰۰۳). از این رو انتخاب روش بهینه باید مورد توجه بیشتر و دقیق تر قرار گیرد.

بیشتر بخوانید: معرفی زیباترین جنگل های ایران

https://zistonline.com/vdcezw8v.jh87ei9bbj.html