اقتصاد آب عامل افزایش سرانه مصرف آب در ایران

به گزارش زیست آنلاین، سیدعلی چاووشیان، مدیرکل علوم طبیعی کمیسیون ملی یونسکو و رییس مرکز مدیریت آب شهری تهران، در چهارمین نمایشگاه عکس آب، با بیان این‌که در برخی از کشورهای اروپایی هم‌چون انگلیس، سهم آب در سبد خانوار ۲.۵ درصد و در آلمان ۲.۷ درصد است، اظهار کرد: این اعداد به این معنی است که حدود دو تا سه درصد سهم آب در سبد خانوار نسبت به کشورهای اروپایی کمتر است.

وی با تاکید بر این مساله که عوامل متعددی در پرمصرف بودن ایرانی‌ها در حوزه آب دخیل است، ابراز کرد: علاوه بر مساله اقتصادی باید به موضوعات حقوقی و منطقه‌ای نیز توجه کرد، به طور مثال قانون توزیع عادلانه آب به سال ۱۳۶۱ یعنی زمانی که جمعیت ایران تنها ۳۶ میلیون نفر بود، مربوط می‌شود که لازم است با توجه به توسعه صنایع و تنوع تولید محصولات کشاورزی در این قانون بازنگری صورت گیرد.

مدیرکل علوم طبیعی کمیسیون ملی یونسکو با اشاره به اهمیت توجه به مسائل فرهنگی و اجتماعی، ادامه داد: موضوع مدیریت مصرف یک بحث بسیار مهم است که در سال‌های گذشته آن طور که باید به آن توجه نمی‌شد، اما در دوره فعلی وزارت نیرو، شاهد هستیم که به موضوع مدیریت مصرف توجه زیادی شده که امیدواریم این مساله بتواند تأثیرات بسیاری را برجای بگذارد.

بیشتر بخوانید : بحران آب در جهان

با شعار «آب برای همه است» چاووشیان با اشاره به شعار سازمان ملل برای روز جهانی آب، گفت: هر سال برای روز جهانی آب که ۲۲ ماه مارس یا دوم فروردین‌ماه است، یک شعار در نظر گرفته می‌شود که شعار امسال نیز «آب برای همه است» در نظر گرفته شده است.

وی، با اشاره به آمار و ارقام موجود در حوزه منابع آبی در ایران، ادامه داد: در حال حاضر، یک سوم مردم دنیا دسترسی به آب آشامیدنی سالم ندارند و این در حالی است که در ایران بیش از ۹۹.۵ درصد جمعیت، دسترسی آسان به آب شرب سالم دارند.

مدیرکل علوم طبیعی کمیسیون ملی یونسکو اظهار کرد: زمانی که از دسترسی به آب شرب صحبت می‌شود، منظور تنها آب لوله‌کشی نیست، چراکه در بسیاری از مناطق که امکان لوله‌کشی آب وجود نداشته با آب‌رسانی، تانکر و روش‌های دیگر امکان دسترسی مشترکان به آب سالم را فراهم کرده‌ایم.

۴۰ درصد جمعیت دنیا دسترسی به دفع بهداشتی فاضلاب دارندچاووشیان افزود: علاوه بر این تنها ۴۰ درصد جمعیت دنیا دسترسی به دفع بهداشتی فاضلاب دارند که این آمار در ایران ما بیش از ۷۰ درصد است که باید گفت وضعیت ایران در این حوزه‌ها بسیار بهتر از کشورهای دیگر است، اما باید به این موضوع نیز توجه کنیم که مساله آب تنها محدود به آب شرب نمی‌شود و باید به آب در بخش‌های صنعت، کشاورزی و محیط زیست نیز توجه شود.

بیشتر بخوانید: مقاله برتر دومین کنفرانس اقتصاد آب در بخش حسابداری و تحلیل اقتصادی

اقتصاد آب و تاثیر آن بر مصرف بهینه آباقتصاد آب به چگونگی تولید و توزیع و مصرف آب می پردازد. وقتی آب به عنوان یک کالاجنبه اقتصادی به خود می گیرد که به لحاظ منابع، کمیاب وبه راحتی و بدون هزینه در دسترس قرار نگرفته باشد و تولید و توزیع آن نیز با ارزش افزوده همراه است. ماده ای که لقب کالا به خودی گیرد لزوماً خرید، فروش، رقابت و انحصار در تولید،توزیع، مصرف را دارد و آب نیز دارای قیمت تمام شده،قیمت فروش و متأثر از میزان عرضه و تقاضا و کشش است. لازم به ذکر است، دو عامل ۱-قیمت تمام شده ۲-نقش دولت در تعیین آبها(بخش خانگی و کشاورزی و صنعت) در این بخش از اهمیت قابل توجهی برخوردار است.

تقاضای آبشامل تقاضای آب شرب، تقاضای آب صنعتی و کشاورزی و زیست محیطی است.عرضه آب آبهای سطحی، آب های زیرزمینی است. طبق آمار منتشر شده توسط مرکز آمار ایران انتظار داریم تا سال ۱۴۰۰ جمعیت ایران حداقل ۱/۸۷ میلیون نفر برسد و در نتیجه تقاضای آب نیز با روندی رو به رشد افزایش می یابد.در کشور ما نیز شرایط حاکم بر قوانین این موضوع را تأیید می کند و مصرف کننده لازم است که با توجه به مقایسه فرصت های اقتصادی، شاخص مصرف بهینه را انتخاب نماید چرا که اقتصاد خدمات آب و فاضلاب تأثیر زنجیره ای بر دیگر شاخه های اقتصادی دارد.

بیشتر بخوانید: راه حل های مدیریت اقتصادی و مالی منابع آب

مقایسه سرانه مصرف آب شرب در ایران و سایر کشورهای جهانمیزان سرانه آب تجدیدپذیر ساﻻنه کشور از میزان حدود۱۳۰۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر در سال ۱۳۰۰، به حدود ۱۴۰۰ متر مکعب به ازای هر نفر در سال ۱۳۹۳، تقلیل یافته است.
در صورت ادامه این روند، وضعیت در آینده به مراتب حادتر خواهد شد.با توجه به میزان منابع آب و سرانه مصرف، ایران از جمله کشورهایی است که در گروه کشورهای مواجه با کمبود فیزیکی آب قرار دارد؛ این گروه شامل کشورهایی است که در سال ۲۰۲۵ با کمبود فیزیکی آب مواجه هستند. این بدان معناست که این کشورها، حتی با باﻻترین راندمان و بهره‌وری ممکن در مصرف آب، برای تأمین نیازهایشان آب کافی در اختیار نخواهند داشت. لذا لازم است دست اندرکاران بخش آب توجه ویژه‌ای به کنترل مصرف آب و استفاده بهینه از آن معطوف دارند.
سهم استفاده از آب در بخش‌های مختلف در کشورهای توسعه یافته با کشورهای در حال توسعه متفاوت است. برای کشورهای با درآمد کم تا متوسط، مصارف صنعتی در حدود ۱۰ درصد و مصارف کشاورزی در حدود ۸۰ درصد کل مصارف آب آن کشورها را تشکیل میدهد و در کشورهای با درآمد بالا، مصارف صنعتی در حدود ۶۰ درصد و مصارف کشاورزی در حدود ۳۰ درصد کل مصارف آب است. در کشور ایران، در حدود ۹۲ درصد کل مصارف آب مربوط به بخش کشاورزی بوده و مصارف صنعتی در حدود ۲ درصد و مصارف شرب در حدود ۶ درصد کل مصارف آب را تشکیل می‌دهند.
در حال حاضر میانگین سرانه کل مصرف آب شرب در ایران (شامل تجاری-صنعتی-خانگی –فضای سبز و...) در حدود ۲۰۴ لیتر در روز است که در مقایسه با اکثر کشورهایی اروپایی مانند اسپانیا (۲۰۰ لیتر در روز)، پرتقال (۱۹۴ لیتر در روز)، یونان (۱۷۵ لیتر در روز)، سوئد (۱۶۴ لیتر در روز)، دانمارک (۱۵۹ لیتر در روز)، انگلستان (۱۵۳ لیتر در روز)، اتریش (۱۵۳ لیتر در روز)، ایرلند (۱۴۲ لیتر در روز)، فرانسه (۱۳۹ لیتر در روز)، آلمان (۱۲۹ لیتر در روز)، هلند (۱۲۹ لیتر در روز)، بلژیک (۱۱۲ لیتر در روز) و لهستان (۹۸ لیتر در روز)، بالاتر بوده، ولی نسبت به برخی کشورهای اروپایی از جمله سوئیس، فنلاند و ایتالیا و همچنین آمریکا و کانادا کمتر است؛ سرانه مصرف آب شرب در سوئیس ۲۵۲، در فنلاند ۲۱۳، در ایتالیا ۲۱۳، در آمریکا ۲۹۵ و در کانادا ۳۲۶ لیتر در روز است.
کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (بحرین، کویت، عمان، قطر، عربستان و امارات متحده عربی) فاقد منابع آب تجدیدشونده بوده و به‌طور عمده از آب‌شیرین‌کن استفاده می‌کنند. در این کشورها تمامی ساکنین دسترسی کامل به آب شرب دارند و به دلیل استفاده از آب شیرین‌کن، میزان مصرف بسیار بیشتر از منابع آب در دسترس است. از دیگر عوامل تأثیرگذار بر بالا بودن سرانه مصرف در این کشورها، میتوان به اقلیم بسیار گرم به همراه تبخیر بسیار زیاد و همچنین عدم وجود محدودیت و تشویق برای استفاده بیشتر از آب، استفاده از استخر و... اشاره کرد. سرانه مصرف در بحرین ۱۰۵۸، در کویت ۱۲۰۸، در عمان ۱۴۱۴، در قطر ۱۰۳۳، در عربستان ۲۵۴۲ و در امارات متحده ۲۰۲۷ لیتر در روز است.
همچنین به دلیل اینکه کشورهای شورای همکاری خلیج فارس فاقد منابع آب تجدیدشونده بوده و به‌طور عمده از آب‌شیرین‌کن استفاده می‌کنند، مقایسه سرانه مصرف آب در ایران با این کشورها چندان صحیح نیست.

بیشتر بخوانید: راهکارهای نجات کشور از بحران کم آبی

کشور ایران به‌طور کلی دچار کمبود آب استبا توجه به مطالب ارائه شده، مشخص است که کشور ایران به‌طور کلی دچار کمبود آب است و در صورت ادامه وضعیت و روند فعلی، میزان تقاضای آب به دلیل افزایش جمعیت و توسعه کشاورزی و صنعتی و اجتماعی، افزایش یافته و میزان منابع آب به دلیل تغییرات اقلیمی و بروز خشکسالی‌ها و کاهش کیفیت منابع آب، کاهش می‌یابد و در نهایت منجر به کاهش سرانه آبی می‌شود؛ کاهش سرانه آبی متعاقباً منجر به بروز و تشدید اختلافات اجتماعی، مهاجرت، محدودیت‌های بحران کم‌آبی، تنش‌های آبی و بروز بحران می‌شود.
در راستای مدیریت بهینه منابع آب و دستیابی به وضع مطلوب در آینده، اقداماتی همچون مدیریت تقاضا و افزایش آگاهی‌های اجتماعی، اجرای طرحهای توسعه منابع آب، مهار آب‌های خروجی از کشور، استفاده از آب‌های برگشتی، مدیریت عرضه، افزایش بهره‌وری آب، کاهش بیلان منفی مخازن زیرزمینی، اولویت‌بندی مصارف و کاهش آلودگی منابع آب ضروری است تا توانایی تأمین نیازهای آبی ایجاد شود.

https://zistonline.com/vdceoz8v.jh87fi9bbj.html