وضعیت ظروف یکبار مصرف در ایران

به گزارش زیست آنلاین، آلودگی های ناشی از پلاستیک ها ادامه حیات کره زمین را با مخاطره جدی روبه رو و نگرانی های بسیاری را ایجاد کرده است.
بر اساس آمار اعلام شده از سوی سازمان حفاظت محیط زیست سالانه بیش از صد میلیون تن پلاستیک در دنیا تولید می‌ شود.

سابقه تولید پلاستیک به حدود ۴۰ سال پیش برمی‌گردد، اولین ‌بار در دهه ۸۰ میلادی مطالعاتی در زمینه پلیمرهای گیاهی در اروپا و آمریکا آغاز شد. در آن زمان بحران نفت وجود داشت و بیشتر کشورها به‌دنبال منابع غیروابسته نفت بودند. در سال ۲۰۰۱، آمریکا به‌عنوان نخستین تولید‌کننده انبوه بسپار طبیعی (بیو پلیمر) شروع به فعالیت کرد، اما در آن زمان بسپارهای طبیعی فقط به تولید و بسته‌بندی ظروف یک‌بار مصرف محدود می‌شد. در سال‌های ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴، این فناوری در کشورهای آلمان، ایتالیا و انگلستان گسترش یافت و تاکنون در بسیاری از کشورها تکنولوژی ساخت آن در حال پیشرفت است. در ایران نیز چندین تولیدکننده از مواد اولیه نشاسته‌ای و ذرت در حال تولید بسپار طبیعی هستند.

علاوه بر اقدامات یاد شده در سطح جهانی این موضوع به دغدغه ای جدی برای تمامی کشورهای دنیا تبدیل شده است تا حدی که چند سالی است در برخی از کشورهای جهان ممنوعیت یا محدودیت استفاده از کیسه‌ها و ظروف پلاستیکی یک‌بارمصرف به‌صورتی جدی دنبال می‌شود. این در حالیست که با وجود شروع شدن تلاش‌های مدنی و فرهنگی در کشور اما هنوز در ایران قانون خاصی در این زمینه اعمال نشده است.

بیشتر بخوانید: مصرف پلاستیک محیط‌زیست را نابود می‌کند

مصرف پلاستیک در ایراناستفاده غیر اصولی در هنگام خرید از فروشگاه ها، تره بارها و سوپر مارکت ها و همچنین، استفاده از ظروف یک بار مصرف در میهمانی و سفرها، ایران را جزو ۱۰ کشور پرمصرف در زمینه ظروف یکبار مصرف قرار داده است. بی توجهی ها به مصرف نایلون و پلاستیک باعث شده تا روزانه ۵۸ هزار تن زباله در شهرها و روستاهای کشور تولید شود که این میزان تولید با استانداردهای جهانی و میزان تولید زباله در کشورهای صنعتی فاصله بسیار دارد.

آمارها حکایت از این موضوع دارند، هم‌اکنون سالانه ۱۰‌ میلیون تن پلاستیک در صنایع بسته‌بندی ایران مصرف می‌شود.

بر اساس نظر کارشناسان و صاحبنظران، استفاده زیاد از ظروف پلاستیکی و گرایش مردم به مصرف این ظروف به دلیل سبک، ارزان و یک بارمصرف بودن آن ها است.

برای کاهش مصرف پلاستیک این ماده مخرب محیط زیست باید ابتدا هر فردی از خودش آغاز کند. اگر هر یک از ما تصمیم بگیریم تا روزانه یک کیسه پلاستیکی را از چرخه مصرف خود خارج کنیم، به کاهش مصرف این ماده مخرب محیط زیست کمک بزرگی کرده ایم.

علاوه بر مردم، مسوولان نیز باید از طریق فرهنگ سازی و ارائه آموزش بر پایه تغییر الگوی مصرف از سنین کودکی، حمایت های مالی از تولیدکنندگان پلاستیک‌ های زیست تخریب پذیر، آموزش و اطلاع رسانی به مردم برای استفاده از کیسه های پارچه ای و حصیری، ترغیب به استفاده از ظروف یک بار مصرف گیاهی وکمک گرفتن از سمن های زیست محیطی برای کنترل و کاهش مصرف کیسه های پلاستیکی و زباله های پلاستیکی تلاش کنند.

بیشتر بخوانید: ایران در محاصره ۴۵ میلیون مصرف روزانه پلاستیک

بازار ظروف یکبار مصرف در ایران نظرات در این خصوص هم منفی و هم مثبت است. منفی از آن جهت که زیست‌محیطی‌ها و اهالی این حوزه‌ها معتقدند ضرر و زیان‌هایی را به طبیعت وارد می‌کند و مثبت‌ها می‌گویند تولید این محصولات تکمیل‌کننده روند تولید در هر کشوری است، بنابراین بازار بزرگی را که در این حوزه شکل گرفته است، نمی‌توان نادیده گرفت. در این گزارش می‌خواهیم به این بازار بپردازیم و از حجم تولید و نیاز بازار و سهم اشتغال‌زایی‌ آن بنویسیم. از مهمان‌های تازه‌واردش که قدیمی‌ها باورشان ندارند و صادرات و واردات و تأمین مواد اولیه.

سابقه تولید ظروف یکبارمصرف در ایران به حدود ۳۰سال پیش بازمی‌گردد که تولید این محصولات تنها با شروع به کار یک کارخانه آغاز شده اما رفته‌رفته بر تعداد این شرکت‌ها و کارخانجات افزوده شده است. از آنجا که بازار مصرف این‌گونه ظروف با تغییراتی که در سبک زندگی ایرانیان رخ داده، در ارتباط مستقیم بوده و همسو با تغییرات زندگی، مصرف این‌گونه محصولات هم رو به گسترش بوده است و به همین دلیل تعداد تولیدکنندگان و فعالان این حوزه به سرعت رو به ازدیاد بوده است تا جایی که در حال حاضر بیش از ۱۵۰۰واحد تولیدی ظروف یکبارمصرف پلاستیکی در کشور فعالیت می‌کنند.

این واحدهای تولیدی به دو صورت کارگاهی با یکی، دو دستگاه و کارخانه‌ای با چندین دستگاه فعالیت می‌کنند. در ارتباط با بازار این محصولات، حمید صمدی، رئیس انجمن تولیدکنندگان ظروف یکبارمصرف ایران توضیحاتی داده است که در این گزارش می‌خوانید. صمدی صحبت‌هایش را با اهمیت وجود چنین تولیدکننده‌هایی آغاز می‌کند و اینکه سهم بالایی در اشتغال‌زایی و ارزآوری در کشور دارند. وی شاغلان مستقیم این عرصه را بیش از ۳۰هزار نفر می‌داند و می‌گوید: اگر تولید کارگاهی را مدنظر داشته باشیم باید به این نکته اشاره کنم که در هر کارگاه کمتر از ۲۰نفر کار نمی‌کنند. اما تولید انبوه و کارخانه‌ای بیشترین اشتغال‌زایی را به‌دنبال دارد و هستند کارخانجاتی که بیش از ۴۰۰پرسنل دارند.

رئیس انجمن تولیدکنندگان ظروف یکبارمصرف در ادامه می‌افزاید: با توجه به تغییرات سبک زندگی در ایران و لزوم استفاده از این محصولات نمی‌توان آنها را نادیده گرفت یا با ایجاد هجمه‌هایی مبنی بر سرطان‌زا بودن، بازارشان را خراب کرد. این مقام مسئول معتقد است فرمول‌های علمی در این میان وجود دارد که ما با ارائه این فرمول‌ها به سازمان غذا و دارو تا حدودی توانسته‌ایم آنها را نسبت به سالم بودن کار بسیاری از تولیدکننده‌ها متقاعد کنیم.

بیشتر بخوانید: قانون ممنوعیت پلاستیک یک‌بار مصرف در اروپا

واردات، صادرات و مواد اولیهصمدی در ادامه پراکنش کارخانه‌های تولیدکننده در این حوزه را مربوط به شهر‌های تهران، مشهد، اصفهان و خوزستان می‌داند و به‌ویژه روی مشهد تأکید می‌کند چون صادرات بسیاری به کشورهای آسیای میانه و افغانستان از این منطقه صورت می‌گیرد. صادراتی که به کشورهایی چون اروپا هم صورت می‌گرفته اما با تحریم‌ها کمرنگ شده، ولی دوباره درهای صادراتی این کالای ایرانی باز شده است. به گفته صمدی، انجمن برنامه‌های گسترده‌ای برای بازار اروپا، آفریقا و روسیه به‌طور خاص دارد.

در حال حاضر به صورت پیوسته و دائم نمی‌توانیم این حجم بالا را تأمین کنیم و مشکلاتی نیز در مورد بسته‌بندی کالای صادراتی در این زمینه داریم که البته درصدد رفع‌شان هستیم. اما باید تأکید کنم که این حوزه ظرفیت‌های بالایی برای ارزآوری دارد و با توجه به اینکه مواد اولیه آن‌که عمدتا مواد پتروشیمی است هم بیش از ۹۰درصد در کشورمان تولید می‌شود و ارزش‌افزوده بالا و ارزآوری قابل توجهی نصیب کشورمان می‌کند. بنابراین کسانی که نگاهی انتقادی به این حوزه دارند باید همه جنبه‌های این کار را مدنظر داشته باشند. وی همچنین در پاسخ سوالی مربوط به حجم واردات در این حوزه می‌گوید: واردات قابل ذکری در این حوزه نداریم مگر اینکه کالایی بسیار فانتزی باشد و تولیدش در ایران وجود نداشته باشد که در مقابل حجم تولید داخلی به چشم نمی‌آید.

تامین مواد اولیه و آمار بورسبراساس آمار موجود در بورس، در هر هفته بین ۶ تا ۷هزار تن مواد اولیه پتروشیمی در اختیار تولیدکنندگان ظروف یکبارمصرف قرار می‌گیرد که بیش از ۴۰۰مدل کالا را راهی بازار می‌کنند و گاه یک خط تولیدی یک کارخانه در طول ماه تا ۴۰۰تن ظرف یکبارمصرف تولید می‌کند و اگر میانگین این رقم را برای ۱۵۰۰تولیدکننده در نظر بگیریم، اعداد و ارقام بالایی به دست می‌آید. وی اضافه می‌کند که ۴۰درصد از حجم تولید داخلی صادر می‌شود که ماهانه حدود هزار تن می‌شود و برای این هزار تن، حدود ۲هزار تن مواد اولیه به‌کار می‌رود. تجمیع کارگاه‌های کوچک از آنجا که بحث بهداشت در مورد این کالاها اهمیت بالایی دارد و به ایجاد آزمایشگاه‌هایی برای تعیین کیفیت این محصولات نیاز است و تأسیس چنین آزمایشگاه‌هایی از عهده کارگاه‌های کوچک برنمی‌آید، انجمن مورد اشاره قصد دارد با تجمیع کارگاه‌های کوچک آنها را زیر نظر کارخانه‌های بزرگ دارای آزمایشگاه اداره کند.

از سازمان غذا و دارو خواسته‌ایم که این مسئولیت را به انجمن واگذار کند تا نظارت روی کار این کارگاه‌ها بیشتر شود اما در هر حال این ظروف که با بهداشت و تندرستی انسان در ارتباط مستقیم هستند، همیشه نگرانی‌هایی در موردشان وجود دارد. نگرانی که صمدی مصرانه رد می‌کند و افرادی را که با عنوان‌های تولید گیاهی وارد بازار می‌شوند تا بازار پلاستیکی‌ها را کساد کنند و اتهام سرطان‌زایی به آنها می‌زنند، افرادی رانت‌خوار معرفی می‌کند و می‌گوید: این افراد می‌گویند پلیمر گیاهی تولید کرده‌ایم و با این مواد اولیه ظروف یکبار مصرف می‌سازیم اما در واقع پلیمرشان گیاهی نیست و ما به آنها اعتمادی نداریم. این در حالی است که تولیدکننده‌های زیادی در کشور خود را گیاهی‌کار می‌دانند و این حوزه را دارای ظرفیت‌های بالایی برای سرمایه‌گذاری معرفی می‌کنند.

بیشتر بخوانید: توصیه‌هایی برای زندگیِ بدون پلاستیک مصرف بی رویه پلاستیک

مصرف بیش از اندازه‌ هر چیزی می‌تواند بیماری‌زا و مضر باشدما فرمول‌های تولید را به سازمان غذا و دارو داده‌ایم و معتقد هستیم سرطان‌زایی در هر حوزه‌ای رنج به‌خصوصی دارد. هر چیزی مصرف بیش از اندازه‌اش می‌تواند بیماری‌زا و مضر باشد. همچنین باید به این نکته توجه کنیم که استفاده از مواد کهنه و غیرقابل استفاده است که محصولات اینچنینی را دردسرزا می‌کند و استفاده از مواد نو و استاندارد مشکلی ایجاد نمی‌کند چون گستردگی این محصولات در کشور به اندازه‌ای است که هیچ صنعتی بی‌نیاز از آن نیست. مثلاً کل صنعت لبنیات، شیرینی و شکلات، بستنی و صدها صنعت ریز و درشت دیگر به این حوزه وصل است و بدون آن مشکلات بسیاری برای‌شان ایجاد می‌شود. دغدغه‌های محیط زیست نگرانی‌ها در مورد ظروف یکبارمصرف تنها مربوط به تندرستی انسان‌ها نیست، بلکه مسائلی نیز در مورد تخریب محیط‌زیست در این مورد وجود دارد.

از سال ۸۸ حرف‌ و حدیث‌های زیادی در این مورد وجود داشته اما مهم‌ترین عامل تخریب محیط‌زیست نه استفاده از این محصولات بلکه سوء‌استفاده از آنهاست، زیرا در سطح جهان هم این محصولات موارد کاربرد و استفاده بسیاری دارند و کسی هم مخالف استفاده از آنها نیست اما مسئله مهم برمی‌گردد به الگویی که سایر کشورها از آنها بهره می‌برند که به رونق صنعت بازیافت در این کشورها مربوط است؛ صنعتی که حجم بالایی از اشتغال‌زایی و درآمدزایی را در این کشورها ایجاد کرده و جوان و در حال رشد است، در کشور ما هم جای زیادی برای رشد و ترقی دارد اما به جای رونق‌دادن به این حوزه، با تولید محصولی مخالفت می‌کنیم که تقاضای میلیونی برای آن وجود دارد.

https://zistonline.com/vdcguy9u.ak9yn4prra.html