پناهگاه حیات وحش میاندشت

موقعیت جغرافیایی و معرفی منطقه:این منطقه در اطراف استان خراسان قرار دارد، به طور دقیق مابین ۳۷/۵۶ درجه عرض جغرافیایی و ۲۵/۵۶ درجه طول جغرافیایی واقع شده است که از طریق راه آسفالته دشت جوین به نزدیکی شرق شهرستان جاجرم و از طریق راه شوسه به جنوب شهر سنخواست قابل دسترسی می‌باشد.
این منطقه دارای وسعتی به اندازه ۸۴ هزار و ۴۳۵ هکتار است و دارای زمستان های سرد و خشک و تابستان های گرم و خشک می باشد، همچنین متوسط بارندگی سالیانه دراز مدت منطقه میاندشت حدود ۱۸۰ میلیمتر که این مقدار در ۱۰ سال اخیر به حدود ۱۲۰ میلیمتر کاهش پیدا کرده است.
مرتفع ترین قسمت این منطقه دارای ارتفاع ۱۲۵۰ متربوده که در جنوب شرقی این منطقه قرار دارد و پست ترین نقطه آن دارای ارتفاع ۹۵۰ متر و در شمال غربی منطقه واقع شده است.

تاریخچه:پناهگاه حیات وحش میاندشت یکی از قدیم یترین مناطقی است که سازمان حفاظت محیط زیست، تحت نظر خود قرار داده است و به صورت دقیق تر می توان گفت این پناهگاه از سال ۱۳۵۲ با داشتن ۳۵۰۰ رأس غزال ایرانی (آهو) و تعدادی یوزپلنگ به طور رسمی تحت حفاظت قرار گرفته و به یکی از مناسب ترین زیستگاه های یوزپلنگ و آهو محسوب شد.
اما با گذشت زمان و وجود اتفاقاتی مانند چرای بی رویه دام ها و شکار غیرمجاز، آسیب زیادی پذیرفت.

پوشش گیاهیپناهگاه حیات وحش میاندشت: منابع طبیعی و محیط زیست و عوامل زیستی موجود در آن گنجینه هایی هستند که در طی قرن ها به عنوان امانت الهی به ما سپرده شده تا براي استفاده معقول و خردمندانه به نسلهاي بعدي تحویل دهیم. بنابراین این گنجینه ها را نمی توان قیمت گذاري کردچون در صورت از بین رفتن با صرف میلیاردها دلار هم نمی توان گوشه اي از آنها را بدست آورد. به عنوان مثال با توجه به بافت
حساس و شکننده منطقه در صورت از بین رفتن همین مقدار کم پوشش گیاهی فرسایش بادي باعث ایجاد ریز گرد در منطقه خواهد شد که مهار آن با صرف ملیاردها تومان براي سالهاِی زیادي طول خواهد کشید.

بیشتر بخوانید: سرنوشت پناهگاه حیات وحش موته

می توان گفت این منطقه یکی از غنی ‌ترین مناطق استپی کشور است و با وجود آنکه اقلیم آن خشک و نیمه خشک است به دلیل وجود رودخانه فصلی کال شور با مشکل کم آبی روبه رو نبوده است.
تا به حال حدود ۱۲۰ گونه گیاهی از جمله بابونه سفید ، اسپند، خارشتر کاکوتی ، اشنیان ، گل جالیزی ، درختچه های گز و طاق، زنبق، درمنه ، شور، و… در این منطقه شناخته شده است .
به طور کلی می توان گفت: پوشش گیاهی این منطقه طوری است که بستر مناسبی را برای گیاهان هالوفیت نظیر گز و خار شتر و ریش بز و تاغ و ‌گون به وجود آورده است.

پناهگاه حیات وحش میاندشت

کنترل و حفاظت منطقه میاندشتگشت و کنترل و حفاظت توسط محیط بانان به صورت شبانه روزي انجام می شود. ۴ در محیط بانی در حال حاضر در منطقه وجود دارد که از این تعداد به علت کمبود نیرو فقط دو محیط بانی فعال و مابقی محیط بانی ها غیر فعال و گاهاً نیمه فعال بوده و مأمورین براي استراحت از آنها استفاده می کنند. محیط بانی ها داراي امکانات آب و برق و امکانات رفاهی بوده و مأمورین به صورت شیفتی ( ۹شبانه روز گشت و کنترل و ۶ شبانه روز استراحت ) با ۶ دستگاه موتورسیکلت و یک دستگاه خودرو کار حفاظت را انجام میدهند.

حیات وحش پناهگاه حیات وحش میاندشت:یوزپلنگ ، آهو قوچ و میش روباه معمولی، تشی، خرگوش، آنقوت، شغال، هوبره، گوسفند وحشی، گرگ، گربه وحشی ،گراز، طرلان، سارگپه پابلند، عقاب شاهی، دلیجه، انواع موش دوپا، سیاه‌گوش، پلنگ، کفتار راه‌راه، شغال، چکچک ، چاخ لق ، جغد کوچک ، دم سرخ ، کوکر شکم سیاه ، غراب ، مار شاخدار ( افعی ) ، تیر مار ، بزمجه ، لاک پشت آسیایی و ... از دیگر جانوران شاخص یا دارای جمعیت مناسب در پناهگاه حیات وحش میاندشت می‌باشند.
لازم به ذکر است، هیچ گونه تلفات گوشتخوار مانند یوزپلنگ، کاراکال ، کفتار و غیره در این منطقه مشاهده نشده ولی طعمه هاي آنها معمولا تحت تأثیر خشکسالی، بیماري شکار غیر مجاز و سایر عوامل دست خوش تغیراتی می شود. ولی این تغیرات در این منطقه همیشه سیر صعودي داشته به طوري که علیرغم تمامی مشکلات ذکر شده هر ساله با افزایش ۱۵ الی ۲۰ درصدي جمعیت علفخوار در این منطقه روبرو بودیم.

مهمترین راههاي کسب درآمد پایدار در پناهگاه حیات وحش میاندشت از مهمترین راههاي کسب درآمد پایدار بحث گردشگري منطقه و وجود گونه یوزپلنگ است. این منطقه جذابیت زیادي براي گردشگران داخلی و خارجی داشته که با برنامه ریزي دقیق می توان به آن اهداف دست پیدا کرد. پس از رشد قابل قبول جمعیت حیات وحش در منطقه با ایجاد یک برنامه منظم حفاظتی و بهرهبرداري پایدار، با فروش پروانه شکار براي متقاضیان خارجی و داخلی می توان براي ساکنین بومی منطقه درآمد مناسبی را کسب کرد.

یوز پلنگ میاندشت:در حال حاضر، این منطقه تنها زیست گاه دشتی موجود برای یوزپلنگ آسیایی به شمار می آید. از سال ۱۳۸۸، مرکز تحقیقات یوزپلنگ آسیایی در این منطقه آغاز به کار کرد.
که البته بر اساس گزارشات، در دو دههٔ اخیر حداقل ۴ یوز در این منطقه کشته شده‌اند.
با توجه به مهاجرت و رفت و آمد مداوم یوزها بین این منطقه و منطقه توران در استان سمنان که احتمالا بخشی از ان به علت رفتارهاي غریزي حیوان می باشد برآورد دقیق جمعیت گونه یوزپلنگ کار دشواري می باشد که به راحتی امکان پذیر نیست ولی بر اساس مشاهدات صورت گرفته و تصاویر ثبت شده توسط دوربین هاي تله اي در سالهاي قبل با احتساب مناطق پیرامون این منطقه
بین ۶ تا ۸ قلاده در این استان وجود دارد. همچنان جاده به عنوان مهمترین تهدید جمعیت یوز کشور علی الخصوص در کریدور این دومنطقه(توران و میاندشت) می باشد(جاده میامی به سبزوار)

بیشتر بخوانید: ایران آخرین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی است

حیات وحش میاندشت

عوامل تهدید منطقه:چرای بیش از حد ظرفیت توسط دام‌ها، مهم ترین عامل تخریب محیط زیست این منطقه به شمار می رود. همچنین می توان گفت هموار بودن این منطقه موجب آسیب پذیری و شکنندگی بیشتر در مقابل شکارچیان بوده است.
به طوری که برای مثال تعداد آهوهای موجود در این منطقه از ۳۵۰۰ رأس در دهه پنجاه به حدود ۳۰۰ رأس در اواخر دهه ۸۰ کاهش یافته است.
با احتساب تعداد محیط بانان و وسعت این منطقه چیزي در حدود ۳۰۰ درصد با استانداردهاي حفاظتی در جهان فاصله داریم. در حال حاضر، به ازای هر، ۱۰ هزار هکتار، یک محیط بان داریم ولی در استاندارد جهانی به ازاي هر ۳۰۰۰ هکتار یک محیط بان باید باشد.

بیشتر بخوانید: پناهگاه حیات وحش میانکاله

همان طور که پیش تر ذکر شد، وجود دام در منطقه و بخصوص سگ گله از جمله مهمترین تهدیدات حیات وحش منطقه علی الخصوص یوزپلنگ و بویژه توله هاي آنها که بسیار آسیب پذیر می باشند، بشمار می روند.کمبود نزولات آسمانی و خشکسالیهاي اخیر تأثیر بسیار زیادي بر پوشش گیاهی ومنابع آبی منطقه گذاشته. اگر چه سازمان محیط زیست با افزایش منابع آبی سیار و ثابت در سطح منطقه تا حدود زیادي کاهش منابع آبی را جبران نموده ولی کاهش پوشش گیاهی همچنان از مهمترین تنش هاي ناشی از خشکسالی می باشد.شکار غیر مجاز طعمه هاي یوزپلنگ همچنان به عنوان یک چالش فراروي حیات وحش این منطقه و تمامی مناطق تحت مدیریت محیط زیست کشور می باشد.
اگر چه این چالش در سالهاي اخیر به علت گشت و کنترل بیشتر و اجراي قوانین از ناحیه دستگاه قضایی کمتر شده ولی همچنان به عنوان یکی از معضلاتی است که محیط بانان مناطق تحت مدیریت محیط زیست با آن درگیر بوده و حدود ۱۲۰ شهید نیز در را حفاظت از حیات وحش کشور داده اند.

https://zistonline.com/vdcbg8bz.rhb9spiuur.html