راهکاری برای معیشت روستایی پایدار در ایران

به گزارش زیست آنلاین، بر مبنای آمار و اطلاعات اعلام شده توسط وزارت نیرو، سال آبی ۹۶-۹۷ به عنوان یکی از خشک‌ترین سال آبی در ۴۰ سال گذشته می‌باشد. بیشترین فشار این بارش کمو خشکسالی بر روستاییانی است که درآمد و معیشتی با وابستگی بالا به آب، دارند. بروز چنین وضعیت کم‌بارشی، این موضوع را برجسته می‌کند که در اقلیم‌های خشک چون ایران، آیا این پدیده تصادفی و احتمالی است یا از خصوصیت این منطقه است و اگر بارش کم جزو مولفه‌های اقلیمی این منطقه است چرا به دنبال شیوه‌ای از زیست و معیشت روستایی نیستیم که کمترین فشار را به منابع آب وارد کرده و کمترین وابستگی را به این منابع داشته باشد. برای این کار باید تغییری در نوع معیشت روستایی‌ها بر پایه شرایط اقلیمی انجام شود. هر نوع مداخله برای پایدارسازی معیشت را در سه گروه که با هم گاهاً هم‌پوشانی‌هایی هم دارند، دسته‌بندی می‌کنند: جایگزین‌سازی (شیوه‌های معیشت)، جبران خسارت‌ها ویا ایجاد مشوق‌ها. جایگزین‌سازی معیشت به دنبال جایگزین‌کردن کامل معیشت‌های آب‌بر با معیشت‌های کم‌آبخواه است. اما برخی کارشناسان بر این باورند که این جایگزینی به صورت کامل با در عمل چالش‌ها و موانع نهادی، اجتماعی و اقتصادی روبروست. بنابراین، پیشنهاد می کنند ابتدا باید با متنوع‌سازی معیشت‌ها فرایند افزایش رفاه نسبی کشاورزان و به دنبال آن کاهش فشار بر منابع آب پی گرفته شود. متنوع‌سازی معیشت منجر به بهبود شرایط و شیوه معیشت در زمان حال و آینده، کاهش ریسک زندگی، افزایش بهره‌وری در عوامل تولید در بهره‌برداری‌های خرد با انتقال از یک نوع سرمایه و درآمد به تنوعی از سرمایه‌ها و درآمدها می‌شود.
متنوع‌سازی معیشت روستایی رویکردی است که باعث می‌شود که توسعه معیشت‌های جدید در کنار معیشتهای قبلی وابستگی روستاییان به فعالیت‌های اقتصادی که اثر تخریبی بر منابع آب دارند را کاهش داده و بستر جایگزین کردن معیشت‌ها با معیشت‌های کم‌آبخواه را فراهم می‌کند. تکمیل کردن زنجیره ارزش کشاورزی از تولید تا مصرف‌کننده ریسک پایدارسازی و تنوع‌سازی معیشت را کاهش می‌دهد.
ایران، با داشتن مزیت‌های نسبی بالا چون جغرافیای متنوع، دانش بومی تاریخی در شیوه‌های معیشت کم‌آبخواه، ظرفیت‌های طبیعی، فرهنگی، باستانی و تاریخی ایران برای جذب گردشگر، فرهنگ بومی غنی و پتانسیل‌های روستایی در صنایع دستی علاوه بر اینکه می‌تواند گام‌های سریع و محکمی در متنوع‌سازی معیشت‌های روستایی بردارد می‌تواند الگویی شایسته برای جهانیان در سازگاری با شرایط کم‌آبی باشد. طبیعی است که متنوع‌سازی معیشت با همفکری و همکاری کنشگرانه و اثربخش جوامع محلی برای افزایش ظرفیت‌ها و توانایی‌های خود محقق می‌شود. نمی‌توان با تهیه نسخه‌ای از پیش‌تعیین شده‌ای توسط چند کارشناسان و دانشگاهیان وارائه آن به جوامع محلی امید ایجاد تغییر در معیشت‌های روستاییان به سمت معیشت‌های پایدار داشت. چون ارائه ایده و فکر و روحیه دنبال کردن جدی بخشی از ظرفیت‌سازی برای تغییر در معیشت جوامع محلی است. این مسئله با توجه به سابقه بسیار طولانی ایرانیان در مدیریت مشارکتی منابع آب ، قابلیت تحقق بالایی دارد. اما نخست باید باور داشته باشیم که تنها با تکیه بر این دانش و ظرفیت‌ها و در اختیار گرفتن شیوه‌ها و تکنولوژی‌ها در بافتار آن دانش بومی می‌توانیم از این شرایط پیچیده رهایی یابیم.
امید است که در سال نو و سالهای آتی با وجود سختی‌ها و فشارهایی که طبیعت ایران بر زیست انسان ایرانی وارد کرده است، انسان ایرانی به پشتوانه ظرفیت‌ها و دانش سازگار با طبیعت خود، طرح نو در اندازد و از این گذار صعب به سلامت گذر کند.

https://zistonline.com/vdciuwaq.t1a332bcct.html