سطح زیر کشت« کشاورزی حفاظتی» به سه میلیون هکتار افزایش می یابد

طرح کشاورزی حفاظتی می تواند تمامی روش های کشاورزی مانند کشاورزی ارگانیک،اکولوژی و اگرو اکولوژی را در خود جای دهد و آنها را در بر بگیرد . این موضوعی است که فرزاد ذلقی مشاور معاون وزیر و مجری کشاورزی حفاظتی کشور ان را با خبرنگار زیست آنلاین مطرح کرده است.

*طرح کشاورزی حفاظتی از چه زمانی در کشورمطرح شده و چقدر زمان طول کشیده است تا به نتیجه برسد ودر ادامه چه نقشه ای برای راهی که در پیش دارید ترسیم کرده اید ؟

این طرح از سال ۸۶ به صورت پایلوت در ۴ استان کلید خورد .طرح کشاورزی حفاظتی در واقع به معنای تولید پایدار با حفظ منابع آبی و خاک است و در حقیقت یک نوع کشاورزی زیست سازگار و همراه با محیط زیست محسوب می شود . در واقع این کشاورزی از سه اصل پیروی می کند اصل اول حداقل انجام عملیات خاکورزی است اصل دوم مدیریت بقایا در سطح خاک و تبدیل آن به ماده آلی در خاک است و اصل سوم تناوب است و هدف از تناوب این است که باید از تک کشتی پرهیز کنیم و به طور مثال تنها یک محصول مثل گندم را مدام کشت نکنیم و تنوع در کشت های مختلف باشد
اما طرح کشاورزی حفاظتی از سال ۸۶ در کشور کلید خورد و در سطح ۱۵۰ هکتار در ۴ استان به صورت پایلوت آغاز شد . تا سال ۹۳ این طرح تشکل یافته نبود و در واقع از آن سال اقدامات خوبی صورت گرفت و نتایج خوبی نیز در ازای آن به دست امد.با تدبیر مهندس کشاورز معاون وزیردر امور زراعت دفتر تخصصی کشاورزی حفاظتی در دفتر معاونت شروع به فعالیت کرد و حدود سه سال است فعالیت ان به طور کامل انجام می شود . ستاد ملی و کمیته های فنی برای این طرح تشکیل شده وبا حضور کشاورزان تحت نظر صاحبنظران و اساتید فن مراحل آن در حال انجام است.

**چه اقداماتی در این خصوص صورت گرفت؟

اولین اقدام این بود که طرح ۵ ساله ای را برای این روش کشاورزی تعریف کردیم و تلاش کردیم در محافل مهم سیاسی مثل دولت و مجلسی این طرح را مطرح کنیم برای آن ردیف بودجه ملی بگیریم. هر چند در این زمینه موفق نشدیم .اما تلاشهایمان در حوزه دیگری نتیجه داد و در برنامه ششم توسعه کشور به عنوان اولویت اول وزارت جهاد کشاورزی در مجلس به تصویب رسید.در اجرای این طرح طبق برنامه ششم توسعه ، دولت مکلف شده در سال برای ۵۰۰ هزار هکتار بودجه در نظر بگیرد. ما نیز طرحمان را درقالب ۳ میلیون هکتاری ۶۰ درصد در مزارع دیم و ۴۰ درصد در مزارع آبی شروع کرده ایم و شرکت های مشاورآن را تایید کرده اند و امید داریم در اولین روز کاری دولت آن را سر میز دولت بگذاریم با توجه به مصوبات برنامه ششم دولت که مجلس ،دولت را به انجام آنها مکلف کرده اند که این کار ردیف ملی بگیرد . اما با این وجود این سه سال منتظر بودجه نماندیم و با استانها هماهنگ کردیم. آموزش را انجام دادیم و طرح را به صورت پایلوت ادامه داده ایم. در حال حاضر ۱.۵ میلیون هکتار تحت عنوان کم خاک ورزی در کشور مدیریت می شود و ۱۵۰ هزار هکتار تحت عنوان بی خاک ورزی در حال اجرا است و نتایج خوبی را هم به دنبال داشته است . در طول سه سال گذشته مراکز تحقیقاتی و مراکز دانشگاهی و صاحبنظران تکنولوژی ها را از خارج وارد کردیم و آن را بومی کردیم که به راحتی در دسترس کشاورز قرار بگیرد و در حقیقت برنامه این است که از سال جاری برای ان برنامه ریزی گسترده تری انجام دهیم تا این طرح گسترش پیدا کند و سطح آن بالا تر برود . در همین راستا دو قرارداد بین المللی با مراکز " سیمیت"مرکز بین المللی زراع دنیا و مرکز" ایکاردا"مرکز مناطق خشک دنیا برقرار کرده ایم که روی بحث غلات و حبوبات کار می کنند.طبق این قراردادهای منعقد شده ۴ استان به صورت کشت دیم و ۴ استان برای کشت آبی به صورت پایلوت انتخاب شده اند و برای انتقال دانش فنی کار می کنند و در واقع دلیل این قراردادها هم این است که ما معتقدیم از آنجا که این طرح کار نویی است و دانش فنی در مورد آن ضعیف است باید برای اجرایی شدن و گسترش آن از موسسات دنیا کمک بگیریم . کاهش هزینه های تولید از یک طرف و از یک سو کاهش میزان آب در آبیاری تا ۳۰ درصد و جلوگیری از آلودگی محیط زیست و جلوگیری از آتش زدن بقایا و مبارزه با ریزگرزدهاه اهدافی است که در اجرای این طرح مد نظر قرار می گیرد.

**دراین طرح بیشتر بخش محیط زیستش و رقابت با سایر روش های کشاورزی مطرح است زیرا پایداری آن برای سلامت مواد غذایی مهم به نظر می رسد . آیا این موضوع در اصول کشاورزی حفاظتی دیده شده است و یا اینکه آموزش هایی داده میشود برای شناسایی بذرهای طبیعی و یا تراریخته به کشاورز داده می شود؟

یکی از دستاوردهای این نوع کشاورزی کاهش مصرف نهاده ها است ،به عننوان مثال طبق طرح های تحقیقاتی ۵۰ کیلوگرم بذر ۵۰ کیلوگرم کود کاهش پیدا کرده و مصرف گازوئیل در هکتار کاهش پیدا می کند. روی بحث محصول سالمش اعتقاد ما بر این است که چون این طرح اثراتش بعد از سال سوم خودش را نشان می دهد و اصل سوم این طرح تناوب است و این تناوب باید مد نظر قرار گرفته شوددر واقع تناوب نیز سه اصل را دنبال می کند. کاهش آفات ، کود بیماری ها و علف های هرز.زیرا اگر مصرف بیماری ها کاهش پیدا کند مصرف سم و کود نیز به خودی خود کم می شود چون از نظر محیط زیستی هر اکولوژی و اکوسیستنمی خودش باید خودش را کنترل کند.پس با اجرای اصل سوم وبا کنترل آفات و علف های هرز کاهش شدیدی در مصرف سم و کود خواهیم داشت .

**هنوز از شروع این طرح سه سال نگذشته است ؟

ما پایلوت هایمان را از سال ۹۳ شروع کردیم و درسال سوم طرح قرار داریم و نتایج خوبی را نیز به دست اورده ایم به عنوان مثال علف هرزهایی داشتیم که کشاورزی در چهار محال و بختیاری با اجرای طرح کشاورزی حفاظتی توانسته آنها را به طور کامل از بین ببرد.در واقع این اتفاق با حذف شخم و تناوب گندمزار از شبدرعلف هرز کنترل شد و هیچ سمومی برای آن استفاده. در خیلی از مزارع گندم آفت سوسک سیاه و سوکک قهوه ای که به مزارع حمله کرده بودند نیز با این روش از بین رفته است. در واقع با ورود تناوب به این طرح کشاورزیو بدون هیچ مبارزه و استفاده از سم و کود شیمیایی؛ آفت سوسک سیاه ریشه کن شد .

**تفاوت این کشاوری با کشاوری اکولوژیک و اگرواکولوژیک چیست ؟

کشاورزی حفاظتی یک پکیج کامل است یعنی ارگانیک و اکولوژی و اگرواکولوژی را در دل خود قرار می دهد . این روش نوعی کشاورزی زیست پایدار است که عناوین کشاورزی های دیگر زیر مجموعه آن قرار می گیرد. در واقع تمام اهداف که کشاورزی ارگانیک و اگرواکولوژیک در این روش کشاورزی دنبال می شود و در دل این نوع کشاورزی قرار دارد و به نتیجه می رسد در واقع تمامی اهداف جزو اهداف این نوع کشاورزی به حساب می آید. کاهش سوخت و انرژی هم از دیگر فوایدی است که این نوع کشاورزی با خود به همراه دارد.

**با وجود همه تلاش ها برای کاهش کود و سم کشاورزی از حوزه کشاورزی چرا هنوز بیشتر زمین های کشاورزی با سم و کود شیمیایی تغذیه می شوند .چرا هنوز به این کود و سم ها یارانه می دهند؟

دو سال است سیستم کودشیمیایی ساماندهی شده است و دولت برنامه ریزی زیادی برای حذف آن انجام داده است. برای آن مرجع در نظر گرفته شده است و همه مکاف هستند قبل از مصزف سم و کود به سازمان آب و خاک مراجعه کنند و آن را تست کنند چنانچه که گواهی بگیرند می تواند از سم و کود های شیمیایی استفاده کنند . این در حالی است که بیش از این این سم و کودها در اختیار جهاد کشاورزی قرار نداشت و نظارتی بر روی آن انجام نمی شد .
اما باید گفت با این وجود کل اراضی کشور دراختیار ما نیست و بنا داریم طبق برنامه ریزی ها میزان سطح زیر کشت این طرح را به سه میلیون هکتار یعنی ۳۰ درصد زمین های کشاورزی در کشور برسانیم
در حال حاضر شبکه ای به نام شبکه مربیان بومی تغذیه تشکیل داده ایم تشکیل داده ایم که بر اساس آموزش به پیش می دهند و در این روش مربیان تغذیه آموزش می بینند و این آموزش ها را که اساس آن کاعهش مصرف سم و کود است را به کشاورزان در استان ها و شهرهای خودشان منتقل می کنند . اما مشکل اینجا است که کل اراضی تحت نظر ما نیست و در حال حاضر د ر حد سایت های الگویی در استان ها مشغول به کار هستیم. در واقع هدف این است که سایت ها را راه می اندازیم که کشاورزان آن به عنوان الگو ببینند و آن را الگوی کشاورزی خودشان قرار دهند . اما با همه این وجود هنوز راه زیادی به رسیدن به نتیجه مطلوب وجود دارد .

https://zistonline.com/vdcb9zb0.rhb5wpiuur.html