آتش اکسیداسیون سریع ماده ای است که در فرایند شیمایی احتراق، آزاد شدن گرما، نور و واکنش های مختلف وجود دارد.
آتش گرم است زیرا تبدیل پیوند ضعیف دوگانه در اکسیژن مولکولی، O2 به اورانیوم قوی تر در محصولات احتراق دی اکسید کربن و آب انرژی (418 کیلوگرم در 32 گرم O2)؛ انرژی های پیوندی سوخت تنها نقش کمی در اینجا بازی می کند. در یک نقطه خاص در واکنش احتراق، به نام نقطه اشتعال، شعله های آتش تولید می شود. شعله قسمت قابل توجهی از آتش است. شعله ها عمدتا از دی اکسید کربن، بخار آب، اکسیژن و نیتروژن تشکیل شده است. اگر به اندازه کافی گرم باشدبسته به مواد موجود در هوا و هرگونه ناخالصی خارج، رنگ شعله و شدت آتش، متفاوت خواهد بود.
آتش در شایع ترین شکل آن می تواند منجر به آتش سوزی شود، که می تواند باعث ایجاد آسیب فیزیکی از طریق سوختن شود.
اثرات مثبت آتش سوزی
آتش یک فرایند مهم است که بر سیستم های زیست محیطی در سراسر جهان تاثیر می گذارد. اثرات مثبت آتش سوزی عبارتند از تحریک رشد و حفظ سیستم های مختلف زیست محیطی، در بعضی مواقع آتش با سوزاندن لایه سطحی از پوشش گیاهی محافظت می کند، و مواد مغزی نورد نیاز را با خاکستر نمودن لاشبرگ های سطحی برای گیاهان تامین می نماید.
اثرات منفی آتش سوزی
اثرات منفی آتش سوزی عبارتند از: خطر آتش گرفتن زندگی و اموال، آلودگی اتمسفر و آلودگی آب همچنين هنگامي كه گياهان سوزانده مي شوند، نيتروژن موجود در آن، بر خلاف عناصري نظير پتاسيم و فسفر كه در خاکستر باقي مي مانند، آزاد مي شود و به سرعت در خاک پخش مي شود. این از دست دادن نیتروژن ناشی از آتش سوزی موجب کاهش طولانی مدت باروری خاک می شود.
آتش سوزی توسط انسان ها در مراسم مذهبی، کشاورزی برای پاکسازی زمین، پخت و پز، تولید گرما و نور، برای سیگنالینگ، اهداف نیروی انسانی، ذوب، جعل، سوزاندن ضایعات، کرم سازی و به عنوان سلاح یا حالت تخریب استفاده شده است.
آتش سوزی در جنگل
آتشسوزی جنگل یک نوع آتشسوزی غیر قابل کنترل است که احتمال وقوع آن در مناطقی که دارای گیاهان اشتعال پذیر هستند بیشتر می باشد.در نواحی روستایی یا در طبیعت وحش نیز روی می‌دهد. آتشسوزی جنگل با دیگر انواع آتش‌سوزی‌ها از نظر گستردگی، سرعت گسترش از منشاء، پتانسیل تغییر جهت ناگهانی و توانایی جهیدن از میان فضاهای خالی مانند جاده‌ها، رودخانه‌ها و دیگر نقاط اشتعال‌ناپذیر تفاوت دارد. آتشسوزی جنگل از نظر علت آتشسوزی، ویژگی‌های فیزیکی آن مانند سرعت پراکندگی، وجود مواد اشتعال‌پذیر و تأثیر آب‌وهوا بر آتش توصیف می‌شوند.
حدود ۴ درصد پرسنل محیط بانی کشور شهید و ۷ درصد آنها جانباز شده‌اند. این رقم با توجه به نسبت جمعیتی محیط‌بانان، از نیروهای مسلح چه در زمان جنگ تحمیلی و چه پس از آن بیشتر است.
حدود یک ماه است که بخش‌هایی از جنگلها و مراتع در کشور در آتش می‌سوزند. در ابتدا سهل‌انگاری گردشگران و برخی اختلافات محلی علت وقوع آتش بیان می‌شد اما حالا با وقوع ۱۱۰۰ مورد آتشسوزی در جنگلها و مراتع کشور طی سه ماه فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگلها می‌گوید: از نظر ما درصدی از این آتش‌سوزی‌ها عمدی و دستی در کار است که ناکارآمدی سازمان‌های ذی‌ربط را نشان دهد.
در پی وقوع حریق‌های متعدد و پراکنده در جنگلها و مراتع کشور، یک عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با اشاره به آثار مخرب آتش‌سوزی‌های نقطه‌ای گفت: اگر این نوع از آتش‌سوزی‌ها در لحظات ابتدایی کنترل نشوند، به آتشسوزی گسترده تبدیل می‌شوند و علاوه‌بر آسیب زدن به درختان و به‌طور کلی پوشش گیاهی، موجودات داخل خاک را از بین می‌برند.
از ابتدای سال تاکنون حدود ۷۵۰ مورد آتشسوزی در جنگلها و مراتع کشور به وقوع پیوسته است، این آماری است که رییس‌سازمان جنگلها، مراتع و آبخیزداری اعلام کرده است، آماری که اگر کمی دغدغه طبیعت داشته باشی باید دود از سرت بلند کند، دودی مهیب تر از آنچه این روزها از سر زاگرس به هوا رفته است.
یک کارشناس سنجش از دور یگان حفاظت سازمان جنگلها ضمن بیان اینکه مرکز کنترل و پایش عرصه‌های منابع طبیعی کشور طی روزهای اخیر راه‌اندازی شده است، گفت: در حال حاضر در این مرکز برای مدیریت حریق‌های جنگلی و مرتعی از اطلاعات ماهواره‌هایی که از آتش‌سوزی‌های سطح کره زمین عکس‌برداری می‌کنند، استفاده می‌کنیم.
یک عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور ضمن انتقاد از نوع نگرش مسئولان نسبت به آتش‌سوزی‌هایی که طی چند هفته اخیر در زاگرس رخ داد، گفت: بی‌اهمیت شمردن آتش‌سوزی‌های جنگلی و تنظیم نکردن طرح‌های مدیریتی برای احیای عرصه‌های طبیعی می‌تواند منجر به وقوع پدیده‌های طبیعی سنگین‌تری مانند سیل و رانش زمین شود.
۱۷ ژوئن "روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی است" که امسال مصادف با ۲۸ خرداد شده است. در شرایطی که بیش از ۲۰ درصد مساحت کشور را اراضی بیابانی تشکیل دهند، آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای که در سطح رویشگاه‌های زاگرس طی هفته‌های اخیر رخ داد می‌تواند کشور را به سمت بیابانی شدن سوق می‌دهد. یک فعال محیط زیست ضمن بیان اینکه گسترش اراضی بیابانی کشور امنیت غذای مردم را به خطر می‌اندازد، گفت: درحال حاضر شاهد از بین رفتن جنگلها و مراتع کشورهستیم وبا پدیده تخریب سرزمین مواجه شده‌ایم. تداوم روند گسترش اراضی بیابانی می‌ت
رییس اداره محیط طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان تهران با اشاره به نقش برخی گردشگران در تخریب محیط زیست و وقوع آتشسوزی در عرصه‌های طبیعی گفت: حضور و نحوه عملکرد انسان‌ها در طبیعت یکی از اصلی‌ترین عوامل تخریب محیط زیست است که از جمله آنها می‌توان به آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمدی اشاره کرد.
یک متخصص تغییر اقلیم و بلایای جوی ضمن بیان اینکه آتش‌سوزی‌های جنگلی دو پارامتر اقلیمی و انسانی دارد، گفت: شکست ناگهانی دما در کشور خشک شدن پوشش انبوه گیاهی را به دنبال داشت و در حال حاضر این پوشش انبوه خشک شده مانند انبار باروت است.
طی سه هفته گذشته شاهد وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای در جنگلهای زاگرس در بخش جنوب و جنوب غربی کشور بوده‌ایم که کانون‌های اصلی این آتش‌سوزی‌ها بیشتر در سه استان کهگیلویه و بویر احمد، خوزستان و بوشهر بوده است و به دلایلی مانند بروکراسی اداری و ناهماهنگی‌های دستگاه‌های مختلف، عملیات اطفای حریق در برخی از این مناطق به طول انجامید.
مدیرکل محیط زیست استان کردستان با اشاره به وضعیت ایستگاه تحقیقاتی گاران که یکی از رویشگاه های مهم زاگرس به شمار می رود و اکنون به گورستانی انبوه از زباله های شهری مبدل شده است گفت: بحث پسماند معضلی اساسی در حوزه محیط زیست بوده و استان کردستان هم از این امر مستثنی نیست.
یک عضو هیئت علمی موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور با اشاره به اهمیت جنگلها گفت: در آتش‌سوزی‌های جنگلی علاوه بر نابودی گیاهان، بسیاری از موجودات زنده دیگر، اعم از جانوران، میکروب‌ها، قارچ‌ها و باکتری‌ها که همگی برای اکوسیستم‌ها مفید هستند، از بین می‌روند. به گفته او بر اساس مطالعات، بازیابی برخی از این گونه‌ها به حالت اولیه خود ممکن است نیم‌قرن طول بکشد.
دبیر مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور گفت : آتشسوزی به شکل طبیعی و بدون دستکاری انسان، بخشی از اکوسیستم جنگل است، اما برای کدام جنگلها؟ آتشسوزی در جنگل‌هایی مانند آمریکا یا استرالیا که گونه‌های مانند «سوزنی برگ» و «اکالیپتوس» آتش می‌گیرند تا بتوانند زادآوری کنند، طبیعی است اما آتشسوزی در این سطح گسترده در جنگلهای ایران طبیعی نیست ضمن اینکه اگر آتشسوزی جزو فرایند اکولوژیک جنگلها نیز باشد، با این شدت و حدت و الگوها رخ نمی‌دهد.
آغاز زودهنگام آتش سوزی های جنگل ها و مراتع کشور در سال ۱۳۹۹ موجی از واکنش های کارشناسان و عامه مردم را در پی داشت.فصل بارندگی کوتاه مدت و خشکی طولانی هوا از یک طرف و پوشش علفی و یک ساله مراتع و جنگلها، پتانسیل آتشسوزی در این منابع را به شدت بالا برده است.
