کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

کشاورزی هوشمند راهکار افزایش بهره وری آب

14 اسفند 1397 ساعت 6:00

آب مایه حیات، غیر قابل جایگزین و متعلق به همه ساکنین کره زمین می باشد. روند رو به افزایش جمعیت و گسترش شهر نشینی نیاز مند تامین آب جهت شرب و بهداشت جامعه، امنیت غذایی، محیط زیست افراد، تامین آب کشاورزی و صنعت است. اما، همانطور که می دانیم بیشترین سهم آب شیرین در کشاورزی مصرف می شود. پس، لزوم راهکارهایی که به کاهش مصرف آب و افزایش بهره وری از آن بیانجامد ضروری و حیاتی است. از جمله آن کشاورزی هوشمند است.


به گزارش زیست آنلاین، اگر در کشاورزی آب به درستی مصرف شود و هدررفت آن به حداقل برسد، بهره وری آن افزایش یافته و زمینه کشاورزی پایدار فراهم خواهد شد. این سبک از کشاورزی ممکن نیست مگر با هوشمند سازی کشاورزی و استفاده از تکنولوژی های نوین، به خصوص در زمینه سیستم های آبیاری در کشاورزی.

فواید کشاورزی هوشمند چیست؟مدیر کل فناوری طلاعات و ارتباطات استان یزد، ورود فناوری اطلاعات به حوزه کشاورزی را راهکار رفع محدودیت‌های آبی و افزایش بهره‌وری در این حوزه عنوان کرد.

اکرم فداکار، با اشاره به ورود هر چه بیشتر فناوری اطلاعات و ارتباطات به حوزه کشاورزی در استان یزد، اظهار کرد: ورود این سازمان به حوزه کشاورزی بیشتر با هدف مدیریت منابع آب در این حوزه و افزایش بهره‌وری در زمینه کشاورزی است که تمام مراحل  از کاشت تا برداشت را شامل می‌شود.

وی، کشاورزی هوشمند را راهکار مدیریت منابع محدود آب استان یزد در زمینه کشاورزی عنوان کرد و گفت: فناوری اطلاعات ظرفیت قابل توجهی در ایجاد زیرساخت‌های مربوط به حوزه کشاورزی هوشمند دارد و می‌تواند زمینه را برای این سبک کشاورزی فراهم کند.

این مسئول افزود: فناوری اطلاعات و ارتباطات علاوه بر حوزه کاشت، ظرفیت مدیریت مراحل داشت، برداشت و حتی تامین بازار فروش محصولات کشاورزی را نیز دارد به طوری که در حال حاضر نیز طرح‌هایی مانند سم‌پاشی و آب‌پاشی با پهباد و پیش‌بینی شرایط آب و هوایی کشاورزی ارائه شده است که اجرای آن می‌تواند در مصرف آب و سم بسیار صرفه‌جویی کند.

به گفته‌ی فداکار، زمان آن فرا رسیده که با استفاده از سنسورهای هوشمند و دقیق، از هدر رفت انرژی به ویژه آب در بخش کشاورزی ممانعت شود.

وی در همین رابطه از پیشرفت ۶۰ درصدی تجهیز شرکت فولاد آلیاژی یزد به سیستم هوشمند آبیاری فضای سبز خبر داد که مصرف آب را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد.

فداکار، تامین بازار فروش را نیز یکی از مهمترین ظرفیت‌های فناوری اطلاعات عنوان کرد و گفت: این حوزه که معضل بسیاری از کشاورزان است با استفاده از فناوری اطلاعات، علاوه بر فراهم کردن بازار مناسب، روش‌های توزیع و پخش میوه را با نصب برخی از اپلیکشن‌ها ممکن خواهد کرد که در این رابطه سایر ارگان‌های مربوطه نیز همکاری می‌کنند.

وی از شرکت‌های فناوری اطلاعات فعال در حوزه کشاورزی خواست تا طرح‌های خود در بخش کشاورزی را ارائه کنند تا از این ظرفیت‌ها به نحو مطلوب بهره‌برداری و استفاده شود.

این مسئول با بیان این که کشاورزان باید برای افزایش بهره‌وری خود در شرایط کنونی آب در یزد به سیستم‌های هوشمند روی بیاورند، افزود: بکارگیری سیستم‌های هوشمند نیاز جدی کشاورزی استان یزد است و با استفاده از ظرفیت گسترده فناوری اطلاعات قابل تامین خواهد بود اما در عین حال همکاری بخش خصوصی و استقبال کشاورزان از این سیستم‌ها نیز لازمه تحقق این مهم خواهد بود.

بیشتر بخوانید: هوشمندسازی مکانیزاسیون کشاورزیکشاورزی مدرن به بهره وری از آب کمک می کندکاهش مصرف آب با اجرای یک سیاست درستیک کارشناس حوزه منابع آبی گفت: برای کنترل میزان آب در بخش کشاورزی، لازم است الگوی کشت مناسب در نظر گرفته شود؛ در غیر این صورت نمی‌توان میزان مصرف آب در این بخش را کاهش داد.

ایمان لیاقتی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که مصرف آب رابطه مستقیمی با الگوی کشت درست دارد، اظهار کرد: در بسیاری از مناطق، الگوی کشت مورد استفاده، نادرست بوده و لازم است با ایجاد برنامه‌ای الگوی کشت درست را ایجاد کنیم و این در حالی است که این مسئله در گذشته وجود داشته اما طی سال‌های اخیر دچار مشکل شده است.

وی، اصلی‌ترین مشکل حوزه دریاچه ارومیه را الگوی کشت نادرست دانست و افزود: کاشت سیب به‌جای انگور، مشکلاتی را برای این دریاچه به وجود آورد چراکه سیب، هشت برابر بیش‌تر از انگور آب مصرف می‌کند و همین موضوع موجب ایجاد چالش‌هایی در دریاچه ارومیه شده است.

این کارشناس حوزه آب، با اشاره به لزوم اهمیت آمایش سرزمین درست در ایران گفت: با توجه به این‌که ایران یک کشور کم‌آب است، نباید در هر منطقه به کاشت هر محصولی اقدام کند بلکه لازم است برای این مهم، سازوکارهای مناسبی در نظر گرفته شود.

لیاقتی، با تاکید به این مسئله که کشاورزی ما منطبق بر الگوی کشت مناسب نیست تصریح کرد: اگر یک آمایش سرزمین درست داشته باشیم، میزان مصرف آب مدیریت خواهد شد. برای این مهم نیز باید از تولید محصولاتی که مصرف آب زیادی دارند، آن هم در مناطق بحران‌زای آبی جلوگیری کنیم.

وی، استفاده از تکنولوژی‌های مختلف در مدیریت منابع آبی را مهم دانست و افزود: امروزه تکنولوژی‌های متفاوتی در دنیا برای مدیریت مصرف آب وجود دارد که لازم است در ایران نیز به این روش‌ها توجه شود، علاوه بر این باید درباره استفاده از آب بازچرخانی شده در حوزه کشاورزی نیز مطالعه اساسی صورت گیرد.

آمارها نشان می‌دهد در شرایطی که فقط ۱۲ درصد مساحت ایران زیر کشت می‌رود، بیش از ۹۰ درصد آب مصرفی به بخش کشاورزی اختصاص دارد که بخشی از آن تلف هم می‌شود. این در حالی است که میانگین بازدهی آب مصرفی بخش کشاورزی در ایران ۴۰ درصد کمتر از متوسط استاندارد جهانی است. این در شرایطی است که تنها ۱۱ درصد تولید ناخالص ملی از راه کشاورزی به دست می‌آید و تنها ۱۷ درصد نیروی کار در این بخش مشغول به فعالیت هستند. علاوه بر این، سطح زیر کشت آبی هم به ۸.۸ میلیون هکتار رسیده و در حالی که ایران پنجمین کشور جهان از نظر سطح زیر کشت آبی است، اما سی‌امین تولیدکننده محصولات آبی به شمار می‌رود و این به معنای عمل نکردن سازوکارهای اقتصاد آب در بخش کشاورزی است.

از سوی دیگر، بخش عمده کشاورزی ایران معیشتی است و نزدیک به ۹۲ درصد از زمین‌ها در روستاها خرده مالکی و متوسط است. به عبارت دیگر، بیش از ۹۴ درصد از اقتصاد روستایی در ایران وابسته به کشاورزی و دامپروری سنتی و به‌طور عمده معیشتی است که با معیارهای اقتصادی و صنعتی امروزه دنیا فاصله بسیاری دارد. از سوی دیگر و بنا بر اعلام وزارت نیرو، در حال حاضر قیمت دریافتی بابت تأمین آب‌بهای کشاورزی از آب زیرزمینی به‌عنوان یکی از نهاده‌های کشاورزی تقریباً رایگان و در مورد آب سطحی حداکثر سه درصد هزینه تأمین آن است. اما در بخش شرب، برای بخش شهری حدود ۴۷ درصد و در روستاها تنها ۲۴ درصد هزینه تمام‌شده تأمین آب، از مصرف‌کننده دریافت می‌شود. اختصاص یارانه به بخش کشاورزی در بسیاری از کشورهای جهان امری معمول است ولی مدیریت مقدار و چگونگی تخصیص آن مسئله بسیار مهمی است که بخصوص باید از منظر اقتصادی مورد توجه قرار گیرد.

بیشتر بخوانید: مدیریت صحیح آب چالش بزرگ توسعه پایدار سیستم آبیاری تحت فشار و قطره ای راهکار برون رفت از بحران آبیراهکارهای راهبردی مصرف بهینه آب در کشاورزیآب مایه حیات است و این نعمت الهی غیر قابل جایگزین و از جمله انفال متعلق به همه ساکنین یک سرزمین بوده و دسترسی به آب به خصوص برای شرب و بهداشت حق همه انسانهاست.
روند رو به افزایش جمعیت و گسترش شهر نشینی نیاز مند تامین آب شرب و بهداشت جامعه، امنیت غذایی، محیط زیست افراد، تامین آب کشاورزی و صنعت که به عنوان ارکان حیات انسانهاست، میباشد.

لذا به دلیل محدود و ثابت بودن مقدار آب تجدید شونده، رقابت بین مصرف کنندگان آب شرب، کشاورزی و صنعتی از یک سو و رقابت در سطح حوضه های آبریز از سوی دیگر در آینده می تواند تشدید شود و یا چلشهای جدیدی را موجب شود.از طرفی آلودگی آب گسترش یافته و در دوره های خشکسالی و توزیع نا همگون نزولات آسمانی در سر زمین و آثار تخریبی آبهای جاری ناشی از سیلابها شرایطی را به وجود آورده است که اگر منابع آب مديریت نشود و کیفیت و کمیت آنها مورد توجه قرار نگیرد ممکن است تنشهای غیر قابل پیش بینی را برای کشورها به وجود آید.
درسطح منطقه ای نیزدرخاورمیانه آب به عاملی برای جبهه گیری بین تعدادی ازکشورها علیه یکدیگر مبدل شده است.بر خلاف نفت و کالاهای دیگر آب را نمی توان در حجم زیاد از جایی به جای دیگر انتقال داد و لذا مصرف آن فقط به منابع محلی محدود است در این صورت باید بپذیریم که اکثر مناطق کشور با کم آبی مواجه می باشد.به طوری که کمبود آب در بعضی مناطق کشورامنیت و سلامت اقتصادی را به مخاطره خواهدافکند.به خصوص این که تغییرات اقلیم و اثر گازهای گلخانه ای الگوی بارندگی را تغییر داده و در آینده نیز مسئله حادتر از وضعیت کنونی خواهد شد.
زیرا سابقه بارندگی ها در چند سال گذشته اگر ناشی از تغییر اقلیم باشد نشان می دهد که شرایط نا مطلوب است,لذا برای جلوگیری از این بحران قدم اول ایجاد فرهنگ صحیح و منطقی مصرف آب و ارتقای آن از طریق تدوین مصرف بهینه آب برنامه ریزی و اجرای طرحهای مدیریت مصرف آب در کشاورزی و اصلاح تعرفه ها برای مشترکین پر مصرف و اعمال طرحهای تشویقی نظیر سوبسیتهای صحیح در جهت توسعه طرحهای آبیاری مدرن است.

۱-تدوین صحیح مصرف بهینه آبنگاهی حکومتی و فرا گیر به جمعیت یک کشور اگر فعالیت در زمینه منابع و با دیدگاه مملکتی و ملی و تامین منافع کل کشور انجام شود می تواند برنامه ریزی صحیح بهره برداری از منابع خدا دادی را تکلیف و ترسیم کند. آب مانند نفت از منابع ملی است و به نقطه خاصی تعلق ندارد و باید در قالب برنامه ریزی های حکومتی و ملی تخصیص یابد.این بدان معناست که پس از تامین نیازهای شرب و بهداشتی که بدون توجه به مسایل اقتصادی آن اجتناب نا پذیر است آب را باید با مصرف هزینه حداقل به نقاط مستعدی که بیشترین و بهترین استعداد را برای تولید ملی نسبت به سایر نقاط در اختیار دارند منتقل نموده و در آمدهای آن را از طریق خزانه دولت صرف هزینه های ملی و آبادانی کشور نمود.
در واقع این برنامه و تخصیص در قالب یک بهینه سازی انجام می پذیرد.برای مثال هدف ملی در راستای خود کفایی و بی نیازی از واردات گندم و سایر تولیدات کشاورزی است.برای تولید یک تن گندم و در جایی که منابع آب و خاک فراهم و مناسب باشد مسلما هزینه کمتری صرف خواهد شد تا انتقال آن به نقطه ای دور دست و کشت زمینهای نا مرغوب تر.بنا بر این تامین گندم مورد نیاز مردم که امری حکومتی است باید در قالب برنامه ریزی های حکومتی قرار گیرد و توزیع آب منابع مختلف نیز بر همین اساس صورت گیرد.

شکی نیست که توسعه و اجرای طرحهای آبی از نظر بالابردن استاندارد و سطح زندگی مردم الزامی است و اگر بخواهیم به مردم کمک شود می بایست توسعه برنامه های آبی صورت گیرد؛اما این کار بدون تخلیه ابهای زیر زمینی,خشک شدن رود خانه ها و یا از بین رفتن جنگلها به آسانی حاصل نخواهد شد.از منابع آبی نمی توان استفاده بهینه کرد مگر آنکه سه اصل عمده یعنی کارآیی مصرف آب، عدالت در توزیع آب و حفظ تعادل بوم شناختی و زیست محیطی رعایت شده باشد.

شواهد بسیاری نشان میدهد که توزیع آب در کشور ما عادلانه نیست و این روند نمی تواند برای همیشه دوام داشته باشد.باید بپذیریم که در کویر زندگی می کنیم و لذا می بایست آب را جور دیگر دید و قبل از آن که هر روز با بحران جدیدی از آب رو به رو شویم لازم است مصرف آب را از درون دگرگون کرد. اگر آب را با کار آیی بالا مصرف کنیم بدون قطع نیاز شهری می توان نیاز دیگر شهروندان را بر آورده ساخت.با استفاده از روشهای کار آمد می توان از مصرف آب در بخش کشاورزی ۱۰ تا ۱۵ در صد,در صنایع ۴۰ تا ۹۰ درصد و در شهر ها تا ۳۰ در صد کاست.یا حد اقل طوری برنامه ریزی کرد که با مصرف همین مقدار آب محصول بیشتری برداشت و یا افراد بیشتری را سیراب کرد.

فناوری جدید و به کار بستن روشهای جدید می تواند ما را در هدف همین تامین آب کافی یاری کند اما نخواهد توانست تا بی نهایت همراه باشد.به خصوص د رشرایط کشور ما که رشد جمعیت در آن زیاد است تنها صرفه جویی در مصرف آب نمی تواند کار ساز باشد بلکه باید نرخ رشد جمعیت را نیز کاهش داد و چه بسا ممکن است تنها راه مقابله با کم آبی کاهش جمعیت باشد.باید قبول کنیم که درمورد آب چه در کشور ما چه در سطح جهان دوران جدیدی شروع شده است.

موضوع فقط تخلیه منابع زیر زمینی و امثال آن نیست بلکه مشکلات اقتصادی,سیاسی,امنیتی و زیست محیطی در پیش است.لیکن زمان آن فرا رسیده که در دیدگاه ها و ارتباط خود با آب,زمین و محیط زندگی تغییر اساسی دهیم.بنا براین تدوین سیاستها و راه بردهای مربوط به آب از اهمیت بیشتری نسبت به گذشته بر خوردار می گردد و یکی از مسایل امنیت ملی و عنصری اساسی در ساختار و رفتار سیاست خارجی و عامل مهمی در استقرار جمعیت و فعالیت به شمار می رود.

بیشتر بخوانید: عدالت اجتماعی در آب۲-برنامه ریزی و اجرا ی طرحهای مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزیقبل از برنا مه ریزی و اجرای طرحها"مصارف آب در کشور"را بررسی میکنیم. در حال حاضر مصارف آبی در کشور جمعا حدود ۵/۸۴میلیارد متر مکعب تخمین زده می شود که ۴۷ درد آن از آبهای سطحی و ۵۳درصد دیگر آن از منابع زیر زمینی تامین میگردد.در این میان توزیع مصرف آب در بخشهای مختلف به صورت زیر است:


۱-بخش کشاورزی ۹۳ درصد
 
۲-بخش صنعت ۱ درصد
 
۳-بخش شرب شهری ۴ درصد
 
۴- بخش شرب روستایی ۱ درصد
 
۵-سایر مصارف ۱درصد
 
جمع=%۱۰۰

آبریز دریاچه نمک بزرگترین مصرف کننده آب کشور است.از مجموع جریانهای سطحی در کشور کمتر از ۶ در صد به مصارف شرب و صنعت و خدمات عمومی می رسد و بالغ بر ۹۴ درصد آن با کارآیی نسبتا کم در کشاورزی مورد مصرف قرار میگیرد.تقریبا تمام جریان پایه رود خانه ها از طریق بندها و انهار سنتی و یا پمپاژ فصلی به مصرف کشاورزی می رسد.مدیریت تقسیم و توزیع ونظارت این بخش از آبهای سطحی با مدیریت مصرف ارتباط نداشته و فقط در حد وصول حقابه مورد عمل قرار می گیرد.

آن قسمت از اراضی کشاورزی که در آبخور این سدها قرار داردمعادل ۱۴۶۰ هزار هکتار می باشد که از این مقدار تاکنون شبکه های آبیاری اصلی ۱و۲ در سطح ۲/۱۲۷۸ هزار هکتار اجرا گردیده است.ولی شبکه های توزیع ۳و۴ برای رساندن آب به مصرف کننده فقط در سطح ۴۸۷ هزار هکتار به اجرا در آمده است.به همین دلایل است که گفته شده کارآیی آب در این قسمت اندک بوده و تارسیدن به اهداف اصلی از احداث سدها و استفاده بهینه از آب در بخش کشاورزی فاصله زیادی وجود دارد.از نظر استفاده از آبهای زیر زمینی ونتایج بیلان این منابع عدم توازن در اکثر آبخوان های کشور مشاهده می شود.بررسی داده ها در سالهای اخیر نشان می دهد که:

الف-به دلیل برداشت اضافی از ذخایر ثابت آبخوان ها توسط ۱۱۵ هزار حلقه چاه جدید در ۱۶۸ دشت کشور که ۷۳درصد کل برداشت آبخوان ها را به خود اختصاص میدهند افت سطح آبهای زیرزمینی بیش از یک متر در سال است.این وضعیت از نظر اقتصادی و سرمایه گذاری موجب افزایش هزینه های تولید آب و کاهش کیفیت آب در بخش کشاورزی شده ودر نهایت بهره دهی آب کاهش می یابد.

ب-تغذیه آبهای زیر زمینی نه تنها به دلیل مشکلات مدیریتی بلکه به دلیل تخلخل لایه های آبدار در اثر برداشت آب و متراکم شدن لایه ها مرتب در حال تقلیل است.بنابر این نباید انتظار داشت که به همان میزان تخلیه بتوانیم در سالهای پر آب تغذیه آبخوان ها را صورت دهیم.

ج-برداشت اضافه آب باعث افت سطح ایستایی ودر نتیجه خشک شدن اکثر قناتهای کشور شده است که احیای آنها عملا نا ممکن است.

د-اضافه برداشت آبهای زیر زمینی باعث پیشروی جبهه آبها ی شور و در نتیجه زوال آبهای زیر زمینی گردیده است.

ه-در استفاده از آب مدیریت یکپارچه بین مصرف کنندگان از نظر مشارکت های مردمی بر قرار نبوده و این امر باعث شده است که تلفات آب در انهار کوچک افزایش یابد.

و-مشکلات و مسایل اداری و قانونی از تجهیز و برقی کردی چاه ها و افزایش راندمان در استخراج آب از این منابع شده است و لذا هزینه استخراج آب متناسب با مقدار آب حاصله از منابع زیر زمینی نیست.

ز-بین مدیریت آبهای زیر زمینی و مدیریت آبخیزها هیچ گونه ارتباط مدیریتی وجود نداشته و پروژه های برداشت آب فاقد همبستگی و انسجام است که این امر باعث بحرانهای شدیدی در

وضعیت فعلی آبهای زیر زمینی شده است.

بیشتر بخوانید: پایداری حوزه آبخیز در گرو توجه ویژه به شاخص های ترکیبیآبیاری مدرنعوامل تهدید کننده آبهای زیر زمینیالف-پایین بودن کار آیی مصرف آب

ب-برداشت بیش از اندازه از لایه های آبدار زیر زمینی

ج-کاهش کیفیت از آبها

د-افزایش آب در بخش های صنعت وشهری

ه-مهار نبودن کامل آبهای سطحی

در مورد حل مشکل آب نیز از ۵۰ سال گذشته تا کنون بسیاری از طرح های بزرگ برای سد سازی در ایران انجام گردیده یا در حال انجام است تا امکان آبیاری برای کشاورزی با آب کافی صورت گیرد و بدین سیله انرزی برق از آب و همچنین آب آبیاری برای شرب و کشاورزی تولید گردد.مسئله استفاده غیر منطقی از منابع اب در کشاورزی ایران یک حقیقت مسلم و انکار ناپذیر است که صورتهای گوناگون می یابد که در راس آن استفاده غیر بهینه و در پاره ای موارد مخرب از منابع تجهیز شده موجود است.وضعیت فرسایش خاک در کشور ۵/۱ تا ۲ میلیارد متر مکعب آب از طریق ایجاد سدهای کوچک مزرعه ای خاکی و نه سدهای بزرگ باید مورد توجه قرار گیرد زیرا این گونه سدها از نظر بازدهی اقتصادی تر هستند.
از مشکلات دیگر بخش کشاورزی ایران سنتی بودن روشها تولید است که قسمت عمده آن نیز به دلیل قلت سطح دانش فنی کشاورزی است.لذا بخش آموزش ترویج و تحقیقات کشاورزی بیش از پیش باید به این مسئله رسیدگی کرده و فعالتر نقش خود را ایفا نماید زیرا تنها راه امکان کشاورزی سنتی به تجاری اقتصادی تنها از طریق استفاده تکنولوژی نوین(فن آوری زیستی و شیمی) در بخش گسترش ایستگاه های آموزشی و ترویج و تحقیقات در سطح مناطق روستایی کشور می باشد.زیرا بهره برداری بهینه از منابع آب خاک و نیروی انسانی و تکنولوژی در بخش کشاورزی زمانی میسر است که واحد های بهره برداری آموزش کافی دیده باشند و در ضمن این واحد ها در حد و اندازه مناسب و مطلوب باشد لذا قبل از طراحی هر گونه نظام بهره برداری از اراضی کشور باید تدابیر لازم در جهت همکاری کشاورزان در بین خود به وسیله کم رنگ کدرن انگیزه مالکیت زمین وفراهم سازی زمینه پذیرش کار تولید تعاونی صورت پذیرد.

دیگر این که با توجه به افزایش جمعیت وضعیت عرضه و تقاضای جهانی غذا بدون شک بحرانی خواهد شد ضروری است که سیاست گذاران کشاورزی ورفع موانع این مهم برای توسعه شبکه آبیاری و زهکشی اقدامات اساسی انجام دهند.در خاتمه در دراز مدت توصیه های زیر برای برنامه ریزی و اجرای طرح های مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی پیشنهاد میگردد:

الف-توسعه شیوه های جدید آبیاری قطره ای و بارانی در راستای استفاده از منابع موجود آب.

ب-احداث شبکه های آبیاری و زهکشی سدهای ساخته شده و در حال ساخت.

ج-اجرای برنامه های آبخیز داری در بالا دست سدها اصولا لازم است قبل از اجرای طرح ساخت سد اقدامات آبخیز داری لازم برای کاهش و به حد اقل رساندن رسوب در حوزه آبخیز سد به عمل آید که از طریق فعالیتهای بیولوژیک افزایش پوشش گیاهی مراتع و احیانا جنگل های حوزه بالا صورت گیرد تا عمر مفید سدها افزایش یافته و هزینه های سوخت ساخت و اجرای این پروژه ها اقتصادی گردد در غیر این صورت به سرعت دریاچه سدها پر از رسوب شده و منابع هدر خواهد رفت.

د-ایجاد شبکه های تعاونی ابیاری در بخش کشاورزی با توجه به اینکه در بعضی از مناطق باران خیز کشور به ویژه در مناطق شمالی در آبیاری مزارع برنج بیشترین مقدار آب به زمین نفوذ می کند و مقداری هم به رودخانه ها میریزد و جریان آب رود خانه ها را تعادل میدهد ومقداری هم به نواحی عمیق تر جاری می شود که در نتیجه آبهای زیر زمینی را تشکیل می دهد.علاوه بر آن عمل کرد مزارع برنج و کشتزارها افزایش یافته و اجازه دهند تا در فصل هایی که نیاز به آبیاری نیست آب باران به زیر زمین نفوذ کند.

نتیجه گیریارائه بهترین راهکارهای ارتقای فرهنگ مصرف صحیح و بهینه آب در بخش کشاورزی نیاز به زیر بنایی فرهنگی صحیح و مطمئن و فرهنگ سازی در جامعه کشاورزی دارد که در این زمینه دو بخش دولتی و غیر دولتی که همان کشاورزان و متخصصان این بخش را شامل می شود باید به وظایف خود آگاه و عمل کند و در توسعه کشاورزی و به خصوص اب ارتباط مستمر و هماهنگی داشته باشند و همان طور که در زمینه کشت و کار محصولات طرح های آمایش سر زمین صورت میگیرد باید در این بخش نیز آمایش ملی منابع آب و توازن منمطقه تدوین و اجرا گردد که این امر بدون ترویج و آموزش و اطلاع رسانی به کشاورزان توسط دولت و وزارتخانه مربوطه بخش تحقیقات و آموزش امکان پذیر نیست و فرهنگ سازی در جهت صرفه جویی مصرف آب کشاورزی تنها توسط یک وزارت خانه یا ارگان دولتی امکان پذیر نیست و نیاز به ک عزم ملی و منسجم از طرف تمامی دستگاه های دولتی و غیر دولتی (NGOها)میباشد.

برنامه ریزی و اجرای طرح های مدیریت مصرف آب در کشاورزی نیاز به یک امنیت اقتصادی ضمانت اجرایی عدالت در توزیع آب و موارد بیشمار دیگری دارد.راه دیگر کمک به فرهنگ سازی و ارتقای مصرف صحیح و بهینه آب اعمال طرح های تشویقی از طرف دستگاه های دولتی نظیر پرداخت یارانه های صحیح به طرح های مدرن و جدید آبیاری کشت محصولاتی که صرفا نیاز به آبیاری غرقابی و پر مصرف ندارند و اصلاح تعرفه ها برای مشترکین پر مصرف چه از نظر استحصال بی رویه آبهای زیر زمینی و چه از نظر برداشت آبهای سطحی است.

بیشتر بخوانید: بحران آب در جهانراه کارهای مقابله با بحران آب۱)افزایش راندمان آبیاری (مثال:افزایش حدود ۲ درصد راندمان آبیاری مقداری برابر ۵/۱ برابر حجم مفید سد زاینده رود در مصرف آب صرفه جویی در پی خواهد داشت)

۲) استفاده از روشهای آبیاری مناسب(تحت فشار)

۳)پوشش کانال های آبیاری

۴)اصلاح نظام تخصیص آب بر اساس نیاز کشاورزی و مصرف شرب

۵)اصلاح نظام قیمت گذاری

۶)استفاده از پسابهای تصفیه شده

۷)استفاده از آبهای شور

۸)بها دادن به ارزش اقتصادی آب

۹)حفاظت از منابع آب در برابر آلودگی

۱۰)پایش و نظارت مستمر بر مصرف بهینه آب شرب و به حد اقل رساندن تلفات آب در تاسیسات آبرسانی و ارتقای مدیریت تقاضا.

 


کد مطلب: 80193

آدرس مطلب :
https://www.zistonline.com/news/80193/کشاورزی-هوشمند-راهکار-افزایش-بهره-وری-آب

زیست آنلاین
  https://www.zistonline.com